ღვინის წარმოება და მოხმარება ამერიკის შეერთებულ შტატებში

რა შანსები აქვთ ქართველ მეღვინეებს აშშ-ში?

მარიამ ჯაჭვაძე

ფრანგებსა და იტალიელებს თუ არ ჩავთვლით, მსოფლიოში თურმე ყველაზე ბევრ ღვინოს ამერიკელები სვამენ. მათი მოთხოვნილების დაკმაყოფილება ძირითადად ადგილობრივი პროდუქტით ხდება, თუმცა არცთუ ცოტაა იმ ამერიკელების რაოდენობა, რომლებიც უპირატესობას იმპორტირებულ ღვინოს ანიჭებენ. ღვინის არჩევანი ამერიკელებს ძალიან დიდი, შეიძლება ითქვას, რომ გადამეტებულიც კი აქვთ. წარმოიდგინეთ, ამერიკულ ბაზარზე წელიწადში დაახლოებით 1500 ახალი ღვინის სახეობა ჩნდება, რასაც ემატება მინიმუმ 5000 ღვინის ის ბრენდი, რომლებმაც კარგა ხნის წინ აქ მყარად მოიკიდა ფეხი.

ღვინის მოხმარება ზესახელმწიფოში

უკანასკნელი ხუთი წლის განმავლობაში ამერიკის შეერთებულ შტატებში ღვინის მოხმარება სტაბილურად იზრდება. ასე, მაგალითად, თუკი 2000 წელს ქვეყანაში 580 მილიონი გალონი (1 გალ – 3,79 ლიტრი) ღვინის მოხმარება დაფიქსირდა, 2003 წელს ამ მაჩვენებელმა 650-ს მიაღწია, ხოლო 2005 წელს კი 700 მილიონს ოდნავ გადააჭარბა.

ამერიკელების უმრავლესობა განსაკუთრებით სუფრის ღვინოებს ეტანება და, შესაბამისად, ამ სახეობის ღვინოების მოხმარებამ, ბოლო მონაცემებით, 23,4 მილიონი ჰექტალიტრი (1 ჰლ - 100 ლიტრი) შედგინა, რაც საერთო მოხმარების 88 პროცენტს უდრის. საქართველოში სუფრის ღვინოების მოხმარება წელიწადში დაახლოებით 1 ჰლ-ს შეადგენს, ეს დაახლოებით ბაზრის 80 პროცენტია.

აშშ-ში სუფრის ღვინოების შემდეგ ყველაზე კარგად სადესერტო ღვინოები იყიდება, წელიწადში 2,0 მილიონი ჰლ - მოხმარებული ღვინის 8 პროცენტი. ამერიკაში ყველაზე ცოტას შუშხუნა ღვინოებს სვამენ, წელიწადში 1,1 ჰლ-ს, რაც საერთო მოხმარების მხოლოდ 4 პროცენტს უდრის.

ღვინის მოხმარების მიხედვით, აშშ მსოფლიოში მესამე ადგილზე იმყოფება. აქ წელიწადში დაახლოებით 25 მილიონ ჰლ ღვინოს სვამენ. ამ ნუსხაში პირველ და მეორე ადგილს (34 და 31 მილიონი ჰლ) საფრანგეთი და იტალია ინაწილებენ.

მიუხედავად ამისა, ერთ სულ მოსახლეზე მოხმარებული ღვინის მოცულობით აშშ მე-6 ადგილზე იმყოფება - წელიწადში 2,5 გალონი. ამ მაჩვენებლების მიხედვითაც, საფრანგეთი და იტალია პირველ-მეორე ადგილზე იმყოფებიან. საქართველო, ღვინის მოხმარების თვალსაზრისით, მხოლოდ მე-14 ადგილზეა - წელიწადში 2 მილიონი ჰლ. რაც შეეხება ღვინის წარმოების მიხედვით, აშშ-ს მსოფლიოში, საფრანგეთის, იტალიისა და ესპანეთის შემდეგ მე-4 ადგილი უკავია. შტატებში წელიწადში საშულოდ 22 მილიონ ჰლ ღვინოს აწარმოებენ. აღსანიშნავია, რომ ამ შკალაში საქართველო ერთ-ერთ ბოლო, 22-ე ადგილზე იმყოფება.

ამერიკელების აბსოლუტური უმრავლესობა, ისევე როგორც მსოფლიო მოსახლეობის დიდი ნაწილი, უპირატესობას ნატურალურ პროდუქტს ანიჭებს. შტატების მოსახლეობის 46 პროცენტი ნატურალურ პროდუქციას არჩევს. მომხმარებელთა 70 პროცენტი აღნიშნავს, რომ კომპანიის შესახებ ინფორმაციის გავრცელება ნიშნავს იმის ცოდნას, თუ რა ზემოქმედებას ახდენს ესა თუ ის კომპანია გარემოზე. შესაბამისად, საზოგადოება უფრო თამამად შეიძენს მის პროდუქციას ან ისარგებლებს მისი მომსახურებით.

რამდენიმე საინტერესო ფაქტი ღვინის ბაზარზე არსებულ ვითარებასთან დაკავშირებით: აშშ-ში 100 საუკეთესო ბრენდიდან 77-ს და ადგილობრივი გაყიდვების 86 პროცენტს 15 კომპანია აკონტროლებს. ამერიკულ ღვინის ბაზარზე მონოპოლიური მდგომარეობა უკავია კომპანიას - Constellation and E&J Gallo.

გასულ წელს, შტატებში ღვინის რეალიზაციის დროს, რამდენიმე საინტერესო ტენდენცია გამოიკვეთა, კერძოდ: ღვინის გაყიდვები რესტორნებში გაიზარდა დაახლოებით 58-59 მილიონ ყუთამდე. რესტორნებში გაყიდული 100 საუკეთესო ღვინის ბრენდიდან 67 აშშ-შია დამზადებული. ამასთან, აშშ ფლობს ღვინის ბაზარზე საუკეთესო 100-დან 67 ბრენდს.

2005 წელს ღვინის ძირითადი მომხმარებლები - 54 პროცენტი, ქალები იყვნენ. ღვინის ყველაზე აქტიურ მომხმარებელთა ასაკი (27 პროცენტი) 50-დან 59 წლამდე მერყეობდა, ყველაზე პასიური ასაკი კი - 21-დან 29 წლამდე.

კალიფორნიის მეღვინეობა

ყველაზე მეტ ღვინოს კალიფორნიაში აწარმოებენ. ბოლო წლების განმავლობაში შტატებში წარმოებული ღვინის 90 პროცენტი სწორედ კალიფორნიაშია ჩამოსხმული, შესაბამისად, სახელმწიფოში გაყიდული ღვინოების ყველაზე დიდი წილი კალიფორნიულზე მოდის. 2005 წლის მონაცემებით, აშშ-ში სამი გაყიდული ბოთლიდან ორი კალიფორნიაში იყო წარმოებული.

ამავე წელს შტატებში სულ 600 მილიონი გალონი ღვინო აწარმოეს, აქედან 550 მილიონი გალონი - კალიფორნიაში. 2005 წელს კალიფორნიული ღვინის რეალიზაციამ შტატებში რეკორდულ მაჩვენებელს - 441 მილიონ გალონს მიაღწია, რომლის ღირებულებამ მთლიანობაში 16 მილიარდ 500 მილიონი აშშ დოლარი შეადგინა. ექსპერტების თქმით, კალიფორნია დამოუკიდებელი ქვეყანა რომ ყოფილიყო, მსოფლიოში იგი ღვინის მწარმოებელი მეოთხე სახელმწიფო იქნებოდა.

დღეისათვის კალიფორნიაში 2000-ზე მეტი ღვინის ქარხანაა რეგისტრირებული, რომელთა უმრავლესობა ოჯახური ბიზნესის ნაყოფია. ბოლო მონაცემებით, კალიფორნიის ქარხნების მიერ ბაზრებისთვის მიწოდებული ღვინის ოდენობამ 532 მილიონი გალონი შეადგინა.

კალიფორნიის მეღვინეობა 60 ათასზე მეტ ეტიკეტს ფლობს, რომელიც რეგისტრირებულია აშშ-ში გასაყიდად.

კალიფორნიული ღვინოები, ფასისა და ხარისხის მიხედვით, ძირითადად 4 სახეობად იყოფა: პირველი - ორდინარული ღვინოებია, რომელთა ფასი 7 აშშ დოლარზე ნაკლებია და რომელთაც, გაყიდვების მიხედვით, ბაზარზე ყველაზე დიდი წილი (73 პროცენტი) უკავია. შემდეგ მოდის სუპერ მაღალი ხარისხის ღვინოები, რომელთა ღირებულება 7-14 აშშ დოლარამდე მერყეობს და ბაზრის 17 პროცენტი უკავია. 7 პროცენტი ბაზრის ულტრა მაღალი ხარისხის ღვინოებზე მოდის, მათი ფასი 14-25 დოლარის ფარგლებშია. ყველაზე ძვირი, ე.წ "ფუფუნების" ღვინოებია - 25 დოლარი და მეტი, რაც საერთო გაყიდვების მხოლოდ 3 პროცენტს შეადგენს.

ღვინის ქარხნები და ვენახები, დისნეილენდის შემდეგ, მეორე ყველაზე პოპულარულ ტურისტულ ადგილს წარმოადგენს კალიფორნიაში. შტატში დღესდღეობით არსებული ღვინის რეგიონების სანახავად ყოველწლიურად 14 მილიონ 800 ათასი ტურისტი ჩადის.

აშშ-ს ღვინის მომხმარებელთა სამი მეოთხედი კალიფორნიის შტატის ღვინოს შემდეგნაირად ახასიათებს: "ადვილია მისი გემოთი დატკბობა, მრავალფეროვანია, უნივერსალურია ნებისმიერი შემთხვევისათვის, აქვს კარგი ფასი და სტაბილური ხარისხი. ვერც ერთი სხვა რეგიონი ვერ უტოლდება კალიფორნიის მოცემულ მსყიდველობით კრიტერიუმებს".

ამასთან, გამოკვლევამ აჩვენა, რომ ვინაიდან კალიფორნიული ღვინო აშშ-ს ღვინის მომხმარებლებს შორის ესოდენ პოპულარულია, შტატის მეღვინეობას შეუძლია, ისარგებლოს თავისი განსხვავებული იმიჯით და ღვინის მხარის პეიზაჟი, ტურიზმი და რეგიონების მრვალფეროვნება საკუთარი მოგებისთვისაც გამოიყენოს.

როგორია ღვინის იმპორტი აშშ-ში?

მიუხედავად იმისა, რომ ღვინის წარმოების მიხედვით, აშშ მსოფლიოს პირველ ათეულში მუდმივად იმყოფება, ამ სახელმწიფოში იმპორტირებულ ღვინოზე მოთხოვნა წლიდან წლამდე იზრდება.

უცხოური ღვინის სახეობათა რაოდენობა აშშ-ში სწრაფი ტემპით მატულობს. ღვინის ამერიკულ ბაზარზე წელიწადში დაახლოებით 1500 ახალი ბრენდი ჩნდება.

ერთი შეხედვით უცნაურია, მაგრამ ღვინის ყველაზე დიდი იმპორტიორები შეერთებულ შტატებში ავსტრალიელები არიან. ბოლო მონაცემებით, ამერიკულ ბაზარზე იმპორტირებული ღვინის 45 პროცენტი ავსტრალიურ ღვინოებზე მოდის. მას მოჰყვება იტალიური ღვინო, რომელსაც ბაზრის 29 პროცენტი უკავია. ყველაზე ნაკლები წილი იმპორტის სეგმენტში, დაახლოებით 1 პროცენტი, სამხრეთ აფრიკულ და პორტუგალიურ ღვნოებს აქვს.

აშშ-ში ოფიციალურად 1500-ზე მეტი ღვინის იმპორტიორია რეგისტრირებული, აქედან 5 ყველაზე წარმატებული კომპანია ახორციელებს 50 პროცენტზე მეტი ღვინის იმპორტს. 350-მდე აღწევს შტატებში ბითუმად მოვაჭრეების რაოდენობა, საიდანაც 6 მათგანი ბაზრის ნახევარს - 50 პროცენტს აკონტროლებს.

იმპორტირებული ღვინის ფასები ისეთივე მრავალფეროვანია, როგორც თავად ამ ღვინის ადგილწარმოშობა. ერთი ბოთლი (750 მლ) იმპორტირებული ღვინის საშუალო საცალო ფასი ამჟამად 6,73 აშშ დოლარია. დღეს ბაზარზე მონოპოლიური მდგომარეობა უკავია იმ ღვინოებს, რომელთა ფასი 6 დოლარზე ნაკლებია.

ბოლო 15 წლის მანძილზე დადგინდა, რომ ამერიკელ მომხმარებლებს თეთრიც და წითელი ღვინოებიც ერთნაირად მოსწონთ. 2005 წელს ამერიკელთა 42 პროცენტი წითელ ღვინოებს ანიჭებდა უპირატესობას, 41 კი - თეთრს. ვარდისფერ ღვინოს მოსახლეობის მხოლოდ 17 პროცენტი ყიდულობს.

გაყიდვების მიხედვით, შარშან ამერიკულ ბაზარზე ღვინის ხუთი სახეობა - შარდონე, მერლო, თეთრი ზინფანდელი, კაბერნე და პინო გრიჯიო ლიდერობდა. განხორციელებული გაყიდვების დაახლოებით 60 პროცენტი სწორედ ღვინის ხსენებულ სახეობებზე მოდიოდა.

ქართველი მეღვინეების შანსები

ქართული ღვინო შტატებში დღესაც იყიდება, თუმცა - ძალიან მცირე რაოდენობით; თანაც აშშ-ში ქართული ღვინის ექსპორტის შემცირების ტენდენცია გასულ წელს აშკარად თვალშისაცემი გახდა. 2005 წელს სხვადასხვა შტატში 2 მილიონ 437 ათასი აშშ დოლარის ღირებულების ქართული ღვინო გაიყიდა, მომდევნო ერთ წელიწადში კი ეს მაჩვენებელი თითქმის განახევრდა. სტატისტიკის დეპარტამენტის მონაცემებით, გასულ წელს აშშ-ში მხოლოდ 1 მილიონ 587 ათასი დოლარის ღირებულების ღვინის ექსპორტი დაფიქსირდა და როგორც ექსპერტები ვარაუდობენ, კლების ტენდენცია წელსაც გაგრძელდება. ამის მიზეზები ძალიან ბევრია, მათ შორის ორი ყველაზე მნიშვნელოვანი - ქართული ღვინის მაღალი ფასი და ცნობადობის დეფიციტი.

დღეს აშშ-ში ქართულ ღვინოს ყველაზე დიდი რაოდენობით ქართველი და ზოგჯერ რუსი ემიგრანტები ყიდულობენ, ანუ ის ადამიანები, ვისთვისაც ქართული ღვინო და, მით უმეტეს, საქართველო უცნობი ნამდვილად არ არის. რამდენიმე იშვიათ გამონაკლისს თუ არ ჩავთვლით, თამამად შეიძლება იმის თქმა, რომ ამერიკელების აბსოლუტურ უმრავლესობას ქართული ღვინო არც კი გაუსინჯავს.

თბილისის ბიზნეს სერვის ცენტრის პრეზიდენტი პაულ კლარკი "მარანთან" საუბრის დროს ერთ ასეთ შემთხვევას იხსენებს: "ამერიკაში ერთ-ერთი ღვინის მაღაზიის მეპატრონეს, რომელიც მინიმუმ 4000 დასახელების ღვინოს ყიდის, 18-დოლარიანი ქართული ღვინო თვეების განმავლობაში ედო თაროზე. არ იყიდებოდა. მაღაზიის მეპატრონე ბოლოს იმ გადაწყვეტილებამდე მივიდა, რომ ღვინო 2 დოლარამდე ჩამოაფასა. ბუნებრივია, მან იზარალა, მაგრამ იმ წუთს ნამდვილად ერჩივნა თარო გაეთავისუფლებინა და ეს ადგილი სხვა ღვინისთვის დაეთმო, რომელიც ყველაზე კარგად ეყიდება. ამ მაღაზიის მეპატრონე გამონაკლისი ნამდვილად არ არის, თითქმის ასე იქცევა ყველა, ვისაც ქართული ღვინის რეალიზაციის დროს პრობლემები ექმნება. ბუნებრივია, რომ ისინი მომავალში დისტრიბუტორისგან ქართულ ღვინოს აღარ იყიდიან".

ამ მონათხრობს და კიდევ ზემოთ ნათქვამს თუ გავითვალისწინებთ, შეიძლება ვივარაუდოთ, რომ ქართველ მეღვინეებს აშშ-ს ბაზარზე არათუ ფეხის მყარად მოკიდების, არამედ მომდევნო რამდენიმე წელიწადში იქიდან სრულად გამოდევნის პერსპექტივა ემუქრებათ. ეს ნამდვილად ასე მოხდება, თუკი, პაულ კლარკის თქმით, ქართველი ღვინის მწარმოებელები ამერიკულ ბაზარზე ინდივიდუალურად მოქმედებას გააგრძელებენ: "ვფიქრობ, რომ თუკი ქართველ მეღვინეებს ნამდვილად სურთ ამერიკულ ბაზარზე ადგილის დამკვიდრება, ისინი უნდა გაერთიანდნენ და ერთობლივი ძალებით შეეცადონ ამერიკული ბაზრის გაჭრას", - განუმარტა "მარანს" პაულ კლარკმა.

რა იგულისხმება ძალების გაერთიანებაში? თბილისის ბიზნეს სერვის ცენტრის წარმომადგენელის - მაგდა ქაჯაიას თქმით, მისმა კომპანიამ ცოტა ხნის წინათ შეისწავლა ამერიკის, უფრო ზუსტად კი, ჩიკაგოს ბაზარი და იქ ქართული ღვინის რეალიზაციის პერსპექტივები. ამის პარალელურად, თბილისის ბიზნეს სერვის ცენტრის დაფინანსებით, შტატებში გაიგზავნა 35 დასახელების სხვადასხვა კომპანიის მიერ წარმოებული ქართული ღვინო ამერიკული რესტორნების, მაღაზიების, დისტრიბუტორების, იმპორტიორებისა და ექსპერტებისათვის. დეგუსტაციის შემდეგ მომზადდა სპეციალური მოხსენება, რომელიც ქართველი მეღვინეებისთვის, როგორც მაგდა ქაჯაია ამბობს, ძალიან მნიშვნელოვან ინფორმაციას შეიცავს. ის აღნიშნავს, რომ შტატებში გაგზავნილი და გასინჯული ღვინოების 35 პროცენტი აბსოლუტურად ყველანაირი კრიტერიუმით შეესატყვისება ამერიკელი მოსახლეობის გემოვნებასა და მოთხოვნილებას.

"ამის შემდეგ ჩვენ შევიმუშავეთ სპეციალური გეგმა და სტრატეგია. ვგეგმავთ, რომ შევქმნათ ქართული ღვინის პორტფელი, სადაც შევა სხვადასხვა ფერის, ფასისა და გემოს, მინიმუმ 12 დასახელების ღვინო, რაც იძლევა იმის საშუალებას, რომ ამერიკულ რესტორნებში, ღვინის მაღაზიებსა და სუპერმარკეტებში შეიქმნას სპეციალური კუთხე ქართული ღვინისთვის. ეს კი, მერწმუნეთ, ამერიკელი მომხმარებლისთვის შეუმჩნეველი ნამდვილად არ დარჩება", - გვითხრა მაგდა ქაჯაიამ.

ზემოთ ხსენებული სტრატეგიის შემდეგი ეტაპი ჩიკაგოში სპეციალური ქართული ღვინის მარკეტინგული სამსახურის შექმნას გულისხმობს, რომლის ძირითადი საქმიანობა ადგილობრივ ბაზარზე გასაღების ქსელებთან მჭიდრო ურთიერთობის დამყარება იქნება. "აუცილებელია, რომ ღვინის მაღაზიის მეპატრონეებს, გამყიდველებს, და ყველას, ვისაც მომხმარებელთან აქვს კავშირი, ამომწურავი ინფორმაცია მიეწოდოს ქართული ღვინოების შესახებ. ვგულისხმობ დამზადების ტექნოლოგიას, გემოს, წარმოშობას... იგივე უნდა მოხდეს რესტორნების მეპატრონეებთან ურთიერთობის დროს. კლიენტი რომ რესტორანში შევა, იქ უნდა დახვდეს ისეთი პირი, რომელსაც შეეძლება, თამამად ისაუბროს ქართული ღვინის თავისებურებებზე. დღეს ამ ადამიანებს ფაქტობრივად ასეთი ინფორმაცია არა აქვთ," – ამბობს თბილისის ბიზნეს სერვის ცენტრის პრეზიდენტი.

ამ სამუშაოების განხორციელების შემდეგაც კი ძალიან რთული, თითქმის შეუძლებელი იქნება საქართველოსთვის აშშ-ს ღვინის იმპორტიორთა ათეულში მოხვედრა, თუმცა როგორც მაგდა ქაჯაია ამბობს, "გვაქვს სერიოზული შანსი, რომ ამერიკის ერთ რომელიმე კონკრეტულ ბაზარზე ქართული ღვინო დომინანტი გახდეს. თუმცა ეს ერთ და ორ კვირაში ნამდვილად ვერ მოხდება. უნდა ვივარაუდოთ, რომ ამას 6-9-თვიანი სერიოზული მუშაობა დასჭირდება".

© „მარანი“