ციცქა – ტრადიციულიც და ახლებურიც

ლევან სეფისკვერაძე

ციცქა ქართული თეთრყურძნიანი ვაზის ერთ–ერთი ყველაზე გამორჩეული და ცნობილი საღვინე ჯიშია. იგი მიეკუთვნება იმერეთის აბორიგენულ ვაზის ჯიშთა ჯგუფს. ციცქა საგვიანო პერიოდის სიმწიფისაა. გავრცელებულია დასავლეთ საქართველოს რაიონებში, უმთავრესად იმერეთში.

ციცქას ფოთლები საშუალო ზომისაა, სამ ან ხუთნაკვთიანი. ფორმით მომრგვალო ან ოდნავ ოვალურია. ფოთლის ზედაპირი ბადისებრ დანაოჭებული ან წვრილბურთულებიანია, მუქი მწვანე ფერის. ფოთლის ქვედა მხარე შებუსულია სქელი აბლაბუდისებრი ბეწვით და მოკლე ჯაგრისებრი ბუსუსით, რომლებიც ერთად ქმნიან საკმაოდ სქელ ქეჩისებრ შებუსუსებას.

ისევე როგორც ფოთლები, ციცქას მტევანიც საშუალო ზომისაა, მისი ძირითადი ფორმა კონუსისებრი ან ცილინდრულ-კონუსისებრია, იშვიათად ცილინდრული ფორმისაც გვხვდება. მტევნები ძლიერ მკვრივია, ან მკვრივი. მარცვალი საშუალო ზომისაა, ძირითადად მომრგვალო, იშვიათად ოდნავ ოვალური ფორმის. ფერი მომწვანო-ყვითელია. კანი დაფარულია საკმაოდ სქელი ცვილისებრი ფიფქით. თხელია, მაგრამ საკმაოდ მკვრივი. რბილობი წვნიანია, წვენი უფერული. გემო ჰარმონიული.

გავრცელების არეალი: ზღვის დონიდან 170-270 მეტრამდე;

დარგვის სქემა: 2,0 X 1,5 მ. 2,5 X 1,5 მ;

შტამბის სიმაღლე: 80-90 სმ;

სხვლის ფორმა: ქართული ორმხრივი შპალერი და თავისუფალი;

დატვირთვის ნორმა 1მ2-ზე: 7-8 კვირტი;

მოსავალი: 1 ჰექტრაზე 6 ტონა.

უნდა აღინიშნოს, რომ ეს ჯიში შედარებით მაღალი გამძლეობით ხასიათდება ფილოქსერას მიმართ, აგრეთვე ჭრაქის მიმართ. ხოლო სუსტი გამძლეობით - ნაცრის მიმართ. ზამთრის ყინვების მიმართ უფრო გაძლეა, ვიდრე მეორე ცნობილი იმერული ჯიში – ცოლიკაური. კვირტის გაშლას იწყებს აპრილის მეორე დეკადაში. სრულ სიმწიფეში შედის ოქტომბრის მეორე ნახევარში. საშუალო მოსავლიანობა ჰექტარზე დაახლოებით 6-10 ტონას აღწევს.

ციცქას ბოთლში დღეს როგორც შედარებით მცირე მარნები, ასევე დიდი კომპანიებიც აწარმოებენ. ამ ჯიშის ყურძნისგან დაყენებული რამდენიმე ღვინო დასავლეთ ევროპის ქვეყნებში და ამერიკაშიც წარმატებულად იყიდება.

კომპანია “ხარებას“ წარომადგენელი, მეღვინე ვლადიმერ კუბლაშვილი ამბობს, რომ ციცქა პერსპექტიულია როგორც ქვევრში, ასევე კასრში და უჟანგავი ფოლადის ჭურჭელში დასაყენებლად.

ვლადიმერ კუბლაშვილი, კომპანია “ხარებას“ წარმომადგენელი, მეღვინე: “ციცქა ჩვენს კომპანიას გაშენებული აქვს 40 ჰექტარზე სოფელ სვირში და ეწერში, იმერეთის რეგიონში. ციცქას ვაყენებთ ევროპული (უჟანგავი ცისტერნები) და იმერული წესით (ქვევრები), ამ ორი მეთოდის კლასიკური პრინციპების დაცვით და გათვალისწინებით. ძირითადად ციცქას ვაკუპაჟებთ კრახუნასთან და ცოლიკოურთან. როგორც იცით, კომპანია “ხარებას“ ღვინოები და მათ შორის ციცქაც, იყიდება ჩვენს საფირმო მაღაზიებში, რომელიც უკვე შვიდ ქვეყანაში გაიხსნა. აგრეთვე სუპერმარკეტების ქსელებში.

ციცქა ჩვენი ვაზის ჯიშების ერთ-ერთი თვალსაჩინო წარმომადგენელია. მისგან დაყენებული ღვინო არის ღია ჩალისფერი, სასიამოვნო მჟავიანობის მქონე და ახასიათებს ყვითელი ყვავილების და ცისტრუსის არომატიკა. აღსანიშნავია, რომ ამ ჯიშისაგან მეღვინეს შეუძლია დაამზადოს მაღალი დონის ცქრიალა ღვინო, ევროპული ღვინო, ქვევრის ღვინო და კასრშიც კი დააძველოს.

თავის დროზე რუსეთის ბაზარის დაკარგვამ დადებითი როლი ითამაშა ქართულ მეღვინეობაში, რადგან მოხდა ღვინის ხარისხის ზრდა. ახლა დროა მისმა კვლავ გახსნამ ასევე დადებითი როლი ითამაშოს, მაგრამ აგრეთვე აუცილებელია ის პოზიციები შევინარჩუნოთ და გავაძლიეროთ, რომელიც უკვე მოპოვებული გვაქვს სხვა ღვინის ბაზრებზე. კომპანია "ხარებას" შემთხვევაში ეს ქვეყნებია: ჩინეთი, პოლონეთი, ჰოლანდია და სხვა...“.

ვლადიმერ კუბლაშვილისგან განსხვავებით, რუსეთის ბაზარზე მის მიერ დაყენებული ციცქა–ცოლიკოურის შეტანას დიდად არ ესწრაფვის ნატურალისტი მეღვინე არჩილ გუნიავა, რომელსაც ვენახები იმერეთში, სოფელ კვალითში აქვს. არჩილ გუნიავა ციცქა–ცოლიკოურს ძირითადად მხოლოდ ქვევრებში აყენებს და მისი ნაწარმი საქართველოს გარდა, დასავლეთ ევროპაშიც იყიდება.

არჩილ გუნიავა, მეღვინე, მცირე მარნის, “არჩილ გუნიავას მარნის“ მფლობელი: “ციცქა და ცოლიკოური გაშენებული მაქვს ერთ ჰექტარ ფართობზე. აქედან ციცქის შემადგენლობა მცირეა, დაახლოებით 10% შეადგენს. ვენახი მდებარეობს სოფელ კვალითში, საუკეთესო მზიან ადგილზე. რაც შეეხება დაყენებას – მას ცოლიკოურთან ერთად ვაყენებ. ჭურჭლად ვიყენებ მხოლოდ ამოსანთლულ ქვევრებს მინის სარქველებით. ჭაჭას ვაძლევ 20-30%-ს. ვაყოვნებ 1,5 თვის განმავლობაში შემდეგ გადამაქვს სხვა ქვევრში. ჩემი ერთი ბოთლი დაბეჭდილი ღვინო გაიყიდა 8 ევროდ. იყიდეს იაპონელებმა, იტალიელებმა და პოლონელებმა. რუსეთის ბაზრის გახსნას რა თქმა უნდა დადებითად ვაფასებ. თუმცა ვფიქრობ, რომ რუსეთში მაღალი ხარისხის ნატურალური ღვინის ბაზარი ჯერჯერობით ჩამოყალიბებული არ არის, ამიტომ რუსეთიდან ჩემს ღვინოზე ამ უახლოეს წლებში მოთხოვნას არ ველოდები”.

ციცქა მაღალმჟავიანი საშუალო შაქრიანობის განსხვავებული არომატების ყურძენს იძლევა. ციცქა ცოლიკოურთან და კრახუნასთან ერთად საუკეთესოდ კუპაჟდება. მტევანი საშუალოზე პატარა მჭიდრო მარცვლებითაა შეკრული. კანი თხელი აქვს. წვენის გამოსავლიანობა ცოლიკოურთან შედარებით მეტია 10%-ით. თვითონ ვაზი საკმაოდ მგრძნობიარეა ჭარბტენიანი ნიადაგის მიმართ, ამიტომ უფრო კარგია მზიან დახრილ ფერდობზე. ცოლიკოურთან და სხვა ჯიშებთან შედარებით სუსტია ნაცრისა და ჭრაქის წინაშე.

მეღვინეების დაკვირვებით, ციცქა იძლევა საუკეთესო ღირსების კლასიკური და იმერული ტიპის ღვინოებს და მისგან დგება საუკეთესო ქართული ცქრიალა ღვინოები. ციცქას სუფრის ღვინო ღია ჩალისფერია მომწვანო იერით, იგი ხასიათდება სხეულით, ენერგიითა და სიხალისით.

ციცქა, როგორც უკვე ავღნიშნეთ, ძირითადად ხარობს დასავლეთ საქართველოში, იმერეთის, რაჭა-ლეჩხუმის, სამეგრელოს, აფხაზეთი, გურიისა და აჭარის რეგიონებში. დასავლეთს დაქართველოში ციცქას ხშირ შემთხვევაში ცოლიკოურთან საკუპაჟედ იყენებენ, თუმცა მეღვინეები ამბობენ, რომ ცალკე დაყენებული ციცქას შესანიშნავი ღვინო დგება.

დათო კაპანაძე, მეღვინე: “ზესტაფონის რაიონის სოფელ საზანოში (ტყლაპის უბანი) გვაქვს დაახლოებით 3000 კვ.მ-მდე გაშენებული ციცქა და ცოლიკოური. ზუსტი რაოდენობის თქმა რთულია რომელი რამდენი ძირია, თუმცა დაახლოებით 10-15 პროცენტით მეტია ციცქა. ეს ჯიშები არათანაბრად გვაქვს ამ ნაკვეთზე განლაგებული, რადგან ერთმანეთს ძალიან უხდებიან როგორც გემოთი და სურნელებით, ასევე გვანან კიდეც მოვლის თვალსაზრისით. ციცქას და ცოლიკოურის მოსავალს ხელით ვკრეფთ, ვათავსებთ ე.წ. წკლერტსაცლელში და შემდეგ ვასხამთ ქვევრში, რომელიც წინასწარ საგანგებოდ და საგულდაგულოდაა გარეცხილი (საკმაოდ რთული და შრომატვადია ქვევრის რეცხვა და შესაბამისად გამოცდილი "ხელი" სჭირდება) ქვევრში ჩასხმიდან ერთ დღეში ჭაჭასა და ლექს ვაშორებთ, 2-3 დღეში იწყება დუღილი, რომელიც გასტანს დაახლოებით 2-3 კვირას. ამის შემდეგ ისევ ვიღებთ ღვინოს და ლექის გარეშე უკვე ვათავსებთ მინის ჭურჭელში.

რაც შეეხება დაკუპაჟებას, ზემოთაც მოგახსენეთ, ძირითადად ციცქას ცოლიკოურთან ერთად ვაყენებთ, თუმცა ბოლო წელს ოცხანურ საფერესთანაც დავაკუპაჟეთ. რამდენიმე სიახლე გვქონდა ღვინის დაყენების თვალსაზრისით და იმდენად კარგი შედეგი გამოიღო, აუცილებლად ვგეგმავთ სიახლეების ძებნასა და ასე ვთქვათ ექსპერიმენტების გაგრძელებას. ყველაფერი ახალი კარგად მივიწყებული ძველიაო - ასე გამოგვივიდა. საუკუნეების წინათ ჩვენი წინაპარი ქვევრში აყენებდა ღვინოს და ჩვენმა ოჯახმაც გადავწყვიტეთ აღგვედგინა ეს ტრადიცია (ბოლო წლები სულ შუშის ჭურჭელში ვაღვინებდით) და წელს ისევ ქვევრს მივმართეთ. შედეგი გასაოცარი იყო ჩემთვის, თუმცა არა უფროსი თაობისთვის. მეგონა ქვევრი ვერ შეინახავდა საგულდაგულოდ და სპეციფიურ გემოსაც დაატყობდა, მაგრამ ქვევრს მხოლოდ კარგი თვისებები გამოაჩნდა.

–          როგორც ჩანს ამგვარ ექსპერიმენტებს მომავალშიც მიმართავთ...

–          ციცქა–ცოლიკოურის წვენი დავადუღეთ ოცხანური საფერეს ჭაჭაზე. ეს ჯიშები ძალიან კარგად შეერწყა ერთმანეთს. მე მეღვინეობის საქმეში ჩავერთე მას შემდეგ, რაც გავეცანი ღვინი კლუბის საქმიანობას და შევუერთდი ამ ადამიანებს. ასევე შეგვიძლია გვერდში დავიყენოთ ისეთივე დილეტანტები, როგორიც მე ვიყავი ადრე. მიხარია, რომ ღვინის მხოლოდ მომხმარებლიდან თანდათან მეღვინე ვხდები“.

© ღვინის კლუბი /Weekend