ქვევრი - 28 თებერვალი, 2012 - 17:41
ამ სამი წლის წინათ საქართველოში იყო ჩამოსული და ერთი ბოთლი 1904 წლის ღვინო ჩამომიტანა თვისი პირადი კოლექციიდან. მოიცა და არ გჯერათ? მართლა არ გჯერათ? ეეეჰჰ, ვაი რომ არც მე მჯერა...
ქვევრი - 27 თებერვალი, 2012 - 09:46
მგონი ამ ბოლო წერილით უნდა დაგვეწყო:). რაც შეეხება სტატიას, სამი წლის წინ ეს სტატია პალიტრაში იყო დაბეჭდილი. სხვისი სტატიაა, მაგრამ ჩემი კომენტარებით იყო ბაგრატა პაპაზე. ღვინო არ გამისინჯია. ეს ვაზის მაშინ კი მანახა პაპა ბაგრატამ, მაგრამ იქვე სხვა ვაზებიც იყო...და წარწერები არ ქონია და არც ახლა აქვს. მასთანვე ინახება ერთ–ერთი უძველესი ვაზის შტამბი, უიშვიათესი რამაა. მაშნ რაც მანახა ეს არ იყო ჰიბრიდი, მაგრამ ვერვ იმას ვიტყვი საღვინე იყო უ სასუფრე. მისი გარდაცვალების შემდეგ ბევრს მოჰქონდა ამ ვაზის ლერწები, მაგრამ არა კონკრეტულად იმ ვაზიდან, არამედ მისი სამეზობლოდან. ამაზე მესაუბრა ამჟამად იქ დროებით შესახლებული ვინმე ვაჟა. მან მითხრა, რომ ვისაც რა მიაქვს ყველას "თამარის ვაზათ" მიაქვთ თეთრია თუ წითლიო. მე იქ ბოლოს ორი წლის წინ ვიყავი. შევიარე და იქაურობა დავათვალიერე. კაცი ვერ გაიგებს სადაა ეხლა კონკრეტულად ის ვაზი:( არც ვაჟამ იცის სამწუხაროდ. ის ადგილი მე კი მაქსოვს, მაგრამ მერე ეტყობა გარშემო კიდევ შემოურგო ვაზები პაპა ბაგრატამ. მოკლედ ძირეული კვლევაა საჭირო.
ალეკო ცქიტიშვილი - 26 თებერვალი, 2012 - 23:51
ბაგრატა პაპას ისტორიაში ერთი რამ არის საინტერესო: თვითონ ის ვაზი თუ გაქვს ნანახი და მისი ღვინო თუ გაქვს გასინჯული, რაც ერუშეთიდან ჩამოიტანა და თავის ნაკვეთში დარგო? 1) თუ ეს ჯიში არ არის ჰიბრიდი და კულტურული ჯიშია 2) თუ რომელიმე თურქული ჯიში არ არის და ქართული ჯიშია 3) თუ რომელიმე მესხური ჯიში არ არის და ნამდვილად განსხვავებნული, უსახელო ჯიშია, მაშინ (ამდენუ "თუ"–ს პრობლემის გადაჭრის შემდეგ) ჩემი აზრით, ბაგრატა პაპას ღვაწლი იმსახურებს იმას, რომ ამ ჯიშს თამარის ვაზი ვუწოდოთ და ამ სახელწოდებით გავავრცელოთ. ანუ ბაგრატა პაპა იქნება ნათლია. ეს ტრადიცია ქართუყლ ამპელოგრაფიაში არსებობს. ასე მონათლა მაქსიმე რამიშვილის ჯგუფმა აჭარის ვაზის რამდენიმე ჯიში თავიდან, რადგან აჭარლებს ბევრი საღვინე ჯიშის სახელი დავიწყებული ჰქონდათ. მაქსიმე რამიშვილი ძირითადად იმ სოფლის სახელებს არქმევდა, სადაც ასეთ ჯიშებს პოულობდა. და კიდევ – "ინსტიტუტის გრძელმტევანა" თუ გვაქვს, "თამარის ვაზი" რომ დავარქვათ რომელიმე უსახელო ვაზს, ამით რა დაშავდება?
ალეკო ცქიტიშვილი - 26 თებერვალი, 2012 - 23:09
მშვენიერი პოსტია – უიშვიათესი! და ბლოგის უსტაბაშიც დამეთანხმება – ფაქტობრივად ნახევარი სტატიაა! კიდევ ერთი ამდენიც რომ დაწერო, თამარის ვაზზე, ბაგრატა პაპაზე და მესხური ვაზის ჯიშების პრობლემატიკაზე, ძალიან საჭირო სტატია გამოვა – "მარანში" დასაბეჭდი.
რამდენიმე სამუშაო თემა ფორუმზე მაქვს ჩანიშნული. აი, მაგალითად, აღურიცხავი ჯიშების შესახებ ცალკე თემა გავხსენი. შენც თუ შემოგვიერთდები, კარგი იქნება.
http://vinoge.com/forum/index.php?showtopic=515&st=0
qvevri - 26 თებერვალი, 2012 - 10:53
ზემო ვარძიაში ცხოვრობდა ერთი ძალიან კარგი ადამიანი და დიდი ქართელი პაპა ბარგატ დევნოსაძე, რომელიც ამ ათიოდე წლის წინ გარდაიცვალა. პირადად ვიცნობდი ამ ლეგენდარულ ადამიანს. კლდეში გამოკვეთილ მარანში ცხოვრობდა და ხშირად საწნახელში ეძინა. არაერთხელა ვარ ნამყოფი მასთან. წარმოიდგინეთ მისი გამოხდილი ჭანჭურის არაყიც კი მომეპოვება ჩემს მცირედ კოლექციაში. დიდი ქომაგი იყო ვაზისა და ხეხელისა. შენ რომ ფილმი ახსენე სწორედ ბაგრატა პაპა "თამაშობს" ამ ფილმში. ეს ადამიანი საზღვარზეც გადაპარულა არაერთხელ და ერუშეთის იქითა ნაწილში ვაზისა და ხეხილის ნერგებს ეძებდა და აგროვებდა. თავის კარმიდამოში სწორედ ასეთი ვაზი და ხეხილი ხარობს დღესაც. ეხლა რატომ მოვყევი ეს ყველაფერი... ბაგრატა პაპას ჩემთვის ნაჩვენები აქვს ვაზი, რომელზეც მითხრა, რომ ერუშეთიდან ჩამოვიტანე და თამარის ვაზი (და არა თამარის ყურძენი, როგორც შუმშია და სხვები ეძახიან)დავარქვიო. მესხეთში მას მერე გავრცელდა ეს სახელი, მაგრამ, მაგალითად ასპინძაში, როდესაც მესხური ვაზის ჯიშების მოსაკვლევ ექსპედიციაში გახლდით, ვნახე სახეობათა შორის ჰიბრიდი და თან სამი ვერსია, აქედან ერთი თეთრი და ორი წითელი, რომელსაც მოსახლეობა თამარის ვაზს ეძახდა. ღვინოებიც გავსინჯე და ტიპური ჰიბრიდები იყო. თუმცა ჯიშიც მინახავს, მაგალითად ქვაბისხევში, მუსხში და კლდეში. ესენიც ერთმანეთისაგან განსხვავებული ჯიშები იყო... (ვისაც მესხეთის შესახებ უნდა მიიღოს მეტი ნფორმაცია ვურჩევ თვალი გადაავლოს შ. წიქვაძეს). მე თამარის ხსენება არ მაღიზიანებს, რისგანაც ღმერთმა დამიფაროს. რა მაგის პასუხია და ჩემს შვილს თამარ მეფის დიდი სიყვარულით სწორედ ეს სახელი დავარქვი, არამედ ისაა ცოტა დასაფიქრებელი, რომ საქმე წიგნიერად უნდა გაკეთდეს და ყველაფერს თავისი სახელი უნდა დაერქვას, დღეს თუ არა ხვალ მაინც. არც კორიფეები მომიხსენიებია ირონიულად, რადგან ეს ხალხი რომ არ ყოფილიყო ჩვენ ხვიშტი გვექნებოდა და ამ ხალხის დამსახურებაა ის, რომ ქართულ ჯიშებს მიაქციეს ყურადღება და ქვეყანას გააცნეს ჩვენი სიმდიდრე და ვიღაცეებივით კაბერნესა და შარდონეს ფართოდ შემოტანა და გაშენება კი არ დაიწყეს , არამედ შექმნდეს ქართული ამპელოგრაფიული ნაკვეთები და სხვა და სხვა. კეცხოველი უდიდესი კაცი იყო და ჭეშმარიტი ქართველი. იგი, მიუხედავად იმისა, რომ ამპელოგრაფი არ იყო, ქართული ვაზის საქმეში აუარება საქმე აქვს გაკეთებული. ამის გარდა ის ნამდვილი გმირიც იყო, მაზნიაშვილთან ერთად ებრძოდა საბჭოთა არმიას და ხელშიც კი იყო დაჭრილი. ემიგრანტები რომ გაიქცნენ ეს კაცი აქ დარჩა და ასე უთქვამს, რომ იმდენი საქმეა გასაკეთებელი და მე რომ წავიდე მერე ამას ვინ გააკეთებსო... საქართველოს ამპელოგრაფია სწორედ ამის მერე დაწერა. მოკლედ მე სიტყვის მასალად ვთქვი "კორიფეები" და არა ცინიკურად. თამარის ვაზზე, იქიდან გამომდინარე, რომ პაპა ბაგრატა ცოცხალი აღარაა და მის საქმე თავისი შვილები სამწუხაროდ აღარ აგრძელეენ,აზრთა გარკვეული სხვადასხვაობაა და ვისაც არ ეზარება უპრაგონოდ ითვიდებენ ამ ამ ყველაფერს. არაერთი მითი გამიგია ამის შესახებ. სწოდერ ზემოთხსენებული ექსპედიციის დროს ერთმა ასპინძელმა (გვარად დიასამიძემ) მითხრა ერთი მათგანი, მაგრამ მეორე დღეს რომ შევხვდი და ერთი ძეგლის სანახავად მეგზურობა ვთხოვე უკვე მეორე მითი შემომთავაზა. მერე მითხრა, რომ -აბა მე რავიცი ძმაო ზოგი ისე ამბობს ზოგი ასეო. მოკლედ, ჯერ ერთი არა "თამარის ყურძენი" არამედ "თამარის ვაზი" და მეორე, გთხოვთ ეს წერილი კიდევ ერთხელ გადაიკითხოთ:}
ალეკო ცქიტიშვილი - 26 თებერვალი, 2012 - 01:01
ბარემ შემომაშველე, სანამ სტატიას დავწერ, თუ რამე გაქვს სათქმელი და სტატიაშივე განვიხილავ შენს მოსაზრებას "წითელ რქაწითელზე". "კორიფეებს" რაც შეეხება, ცხადია, მათ შეცდომები ჰქონდათ. სხვანაირად ვერც იქნებოდა, რადგან პირველები იყვნენ, ვინც ამ საქმეს მეცნიერულად მოჰკიდეს ხელი. თუმცა, ეს შეცდომები, როგორც შენ ამბობ, გამოსწორებადია და "კორიფეების" ირონიულად ხსენება კი არ არის საჭირო, არამედ მათ მონაცემებისა და მოსაზრებების არგუმენტირებული ანალიზი. მართლაც კარგია, რომ "ქვიშური"–"ქიშური"–სა და "ტაგუძურა"–"ტაგიძურა–"ტაგიძურას შავი"–ს ამბავი გავარკვიეთ. იმედია, "წითელი რქაწითელისა" და "თამარის ვაზის" ამბავსაც გავარკვევთ. მე მაინც ვერ გავიგე, თამარის ვაზის ხსენებაზე ასე რატომ ცხარდები. არ მესმის, რატომ არ შეიძლება ამ სახელწოდების ვაზის ჯიში არსებობდეს? თამარის ციხე, თამარის ხიდი, თამარის ჯვარი და სხვა ბევრი რამ თუ არსებობს და შემონახული გვაქვს თამარისა, ვითომ თამარის ვაზი რატომ არ შეიძლებოდა, გვქონოდა. მითუმეტეს, მე როგორც ვიცი, ხალხში ვაზის ასეტი სახელწოდება ცნობილია. მე, მაგალითად, ეს სახელი პირველად ახლა არ გამიგონია. თუ სწორად მახსოვს, რეზო ჩხეიძის მხატვრულ ფილმში – "მშობლიურო ჩემო მიწავ, რაიკომის მდივანი" არის ნახსენები ეს ჯიში, როცა ერთ–ერთი გმირი დაკარგულ და მივიწყებულ ვაზის ჯიშებს იხსენებს. რაც შეეხება "წითელ რქაწითელს" ახლახან მივიღე კიდევ ერთი ინფორმაცია, რომ "რქაწითელი წითელის" აღწერა ასევე შეგვიძლია ვიხილოთ წიგნში: Ампелография СССР. 1970. Справочный том. с.336. სადაც სტატიის ავტორი გახლავთ ერთ–ერთი კორიფე – დიმიტრი ტაბიძე.
qvevri - 25 თებერვალი, 2012 - 18:50
მოკლედ ქიშური და "შავი" გავარკვიეთ როგორც იქნა:), რჩება წითელი რქაწითელი და თამარის ყურძენი. ამ უკანასკნელზე მე ჩემს აზრზე ვრჩები, რადგან ამ ყოველივეს თავი და თ჻ვი ვიცი. ამ წუთას მეჩქარება მეგობართან(ალბათ ხვდებით რაც მელის...) და მერე დავწერ. ისე კი ვიმეორებ, რომ ასეთი ჯიში არ არსებობს, ოღონდ მართლა... მიუხედავად ქართული ამპელოგრაფიის კორიფეების ჩამონათვალისა, სწორედ მათ მიერ გაკეთებულია ის სია, რომელიც არა გადამოწმებას, არამედ ძირეულად, ახლიდან შესწავლას საჭიროებს. მაგალითად სწორედ მათი აღწერილი კახური თეთრყურძნიანი ვაზის ჯიში "ოქროულა", როგორც ალაზნის კერაში წამოშობილი კახური ჯიში. ეს უკანასკნელი კი, როგორც ირკვევა სხვა არაფერია თუ არა "ჩინური" და ასეთები ბევრია. ქიშურზე გამახსენდა და ვიტყვი "ქვიშხურსაც" რომელიც გორული მწვანეა, მაგრამ მავანი გამხეცკბილებული იცავს ამ სახელს რატომღაც. თავის დროზე ვიღაცამ ეს ჯიში თავის სიმამრს წაუღო გასამრავლებლად, მერე ვიღაცამ მოიკითხა სადაურიაო, მერე ვიღაცამ თქვა - აბა მე რავიცი ქვიშხეთიდან ამოვიტანე და მეტი არაფერი ვიციო, მერე ვიღაცამ თქვა- ხოდა მაშინ ქვიშხური ყოფილაო, მერე, მერე, მერე, ვიღაცამ, ვიღაცამ, ვიღაცამ.... აბა ეხლა კაი დედმამიშვილი ხარ და ადი ზემოიმერეთში და თქვი, რომ ეს გორული მწვანეაო. შეიძლება თავი გაგიტეხონ... ასეა თამარის ვაზის ამბავიც. არაა ბატონებო ასეთი ჯიში და რა ვქნათ ეხლა? რახან შუმში და კიდევ ვიღაცეებთან სადღაც ასეა დაწერილი ეს ხომ იმას არ ნიშნავსმ ასეა?
წითელ რქაწითელზე და მის ავან-ჩავანზე ძალიან კარგი ცნობები მაქვს და მეც შემოგაშველებ შენ რომ დაწერ.
ალეკო ცქიტიშვილი - 25 თებერვალი, 2012 - 18:22
მეც მიჩნდება კითხვა, ასე კატეგორიულად რატომ ამტკიცებ, რომ ჯიში "რქაწითელი წითელი" არ მოგვეპოვება და "თამარის ყურძენი" არც ადრე არსებობდა და არც ახლა არსებობს? თამარის ყურძენზე გავარკვევ დამატებით, საიდან და როგორ გაჩნდა, მაგრამ "რქაწითელი წითელი" წყაროებშიც არის ნახსენები და აღწერილიც არის, როგორც ცალკე ჯიში (ანიუ სავარაუდოდ – შესწავლილია კიდეც). ეს მაშინ, როდესაც აქ არაერთხელ ნახსენებ 525–ჯიშიან სიაში ნახსენებ ზოგიერთ ჯიში უფრო ნაკლებად შესწავლილია და მათ შესახებ ცნობები პრაქტიკულად არ გვაქვს. მაგალითად –"ახმეტის შავი" და "ახმეტის წითელი" ერთი და იგივე ჯიშია თუ სხვადასხვა? არსებობს ეჭვი, რომ ერთი და იგივე ჯიშია, მაგრამ ეს საკითხი შესწავლილი საბოლოოდ არ არის. და თუ შესწავლილი არ არის, მაშინ სიაში რატომ არის? და თუ ამ ორი ჯიშის ამ სიაში არსებობას არ ვეწინააღმდეგებით, რატომ მაინცდამაინც "რქაწითელი წითელი" არ გვინდა რომ ცალკე ჯიშად იყოს ნახსენები, თუნდაც – საკითხის ბოლომდე გარკვევამდე? ანუ მე იმის თქმა მინდა, რომ ორმაგი სტანდარტით არ უნდა ვიხელმძღვანელოთ. ყველა ჯიშზე ერთი სტანდარტით უნდა ვილაპარაკოთ და ვიმოქმედოთ. რაც შეეხება "ქვიშურს", ეს აკრეფისას ჩემი შეცდომის გამოა, უნდა ეწეროს – "ქიშური". "ტაგიძურას" ცალკე ზედსართავი "შავი" მართლაც არ ჭირდება.
ალეკო ცქიტიშვილი - 25 თებერვალი, 2012 - 17:56
"რქაწითელი წითელი" არა მარტო შუმის კოლექციაშია დაცული, არამედ უცხოეთის ერთ–ერთ კოლექციაშიც, კერძოდ – მონპელიეში. გარდა ამისა, როგორც ერთ–ერთი ჩემი წყაროდან ვიცი, ამ ჯიშს ცალკე, როგორც დამოუკიდებელ ჯიშს აღწერს ავტორიტეტული ამპელოგრაფი რეზო რამიშვილი (მაქსიმეს შვილი). კერძოდ, რომელ წიგნში, ამას ვაზუსტებ და მერე ამ წიგნამდეც მივალ. რეზო რამიშვილის გარდა, სახელწოდება "რქაწითელი წითელი" ასევე ნახსენები აქვს ამ დარგის კიდევ ერთ ავტორიტეტს – ს. ჩოლოყაშვილს ჯერ კიდევ 1930–იან წლებში, ვიდრე რქაწითელის ყველაზე განსხვავებულ ვარიაციას – ვარდისფერ რქაწითელს აღმოაჩენდნენ (1948 წ.)ასე რომ, ტერმინი "წითელი რქაწითელი" უფრო ძველია, ვიდრე ვარდისფერი რქაწითელი. ს. ჩოლოყაშვილის ეყრდობიან და "წითელ რქაწითელს" ახსენებენ ნიკო კეცხოველი, მაქსიმე რამიშვილი და დიმიტრი ტაბიძე თავიანთ ფუნდამენტურ ნაშრომში "საქართველოს ამპელოგრაფია". აი ციტატა: „მევენახეობის ლიტერატურულ წყაროებში და ადგულობრივ მევენახეთა შორის რქაწითელი ცნობილია რიგი დამატებითი სახელწოდებითაც. სხვადასხვა რაიონში, სადაც კი რქაწითელი მოიპოვება, ზოგჯერ ეს სახელწოდებები სხვადასხვაა. ხანდახან ეს სახელწოდებები თვით ჯიშის განსხვავებული მოდგმებისგანაა წარმოდგენილი. მაგალითად, კახეთში ძველად ნამდვილი რქაწითელის გარდა, არჩევდნენ მამალ და დედალ რქაწითელს (ლ. ჯორჯაძე), ყვითელ და წითელ რქაწითელს (ს. ჩოლოყაშვილი)". მიაქციეთ ყურაღება, რომ ეს ყველაფერი ძირითადად 60–70 წლის წინანდელი ამბებია, თუ არ ჩავთვლით რეზო რამიშვილის მიერ უკვე ამ ჯიშის ცალკე აღწერას, რაც შედარებით გვიანდელია – 70–იანი, 80–იანი წლების. ვიდრე რეზო რამისვილის წიგნამდე მივაღწევ, თავს უფლებას ვაძლევ ვივარაუდო, რომ რეზო რამიშვილმა წითელი რქაწითელი შეისწავლა და ცალკე ჯიშად დაასახელა. რაკი რქაწითელის ვარიაციებმა ასეთი დიდი დაინტერესება გამოიწვია, გპირდებით, რომ ამ თემაზე ცალკე სტატიას დავწერ.
ქეთი ადეიშვილი - 25 თებერვალი, 2012 - 12:21
ბულგური, იგივე ბურგული არის ხორბლის ბურღული, რომელიც ტრადიციულია არაბული ქვეყნებისა და თურქეთისათვის. გავს დაღერღილ ხორბალს და ზოგს ეს ორი ბურღული ერთმანეთში ერევა. ბულგური არსებობს ორნაირი - თეთრი და წითელი. ორივე შეიძლება აქ გამოიყენო. შეიძლება სხვა ბურღულითაც ჩაანაცვლო. ისე, დიდი სუპერმარკეტებში იყიდება. დიდუბეში, გამოფენასთან თურქულ სუპერმარკეტ "თურსაში" ნამდვილად იყიდება. იყო "პოპულის ქსელშიც. აუცილებად იქნება "ჯიმარტსა" და "გუდვილშიც"
