ღვინის პორტრეტები. ლადო უზუნაშვილი

ქეთო ნინიძე
კლასიკური ზღაპრის,  ეპოსის, თუ რომანის ფაბულა ტიპური ელემენტებისგან შედგება - გმირის გასვლა საწყისი წერტილიდან, თავგადასავალი და კვლავ საწყის წერტილთან მიბრუნება. ეს საწყისი შეიძლება, იყოს სამშობლო, ღმერთი, საკუთარი თავი, ან სხვა ცვლადი იდეა, გააჩნია, რა პერსპექტივაში დავინახავთ ამბავს. 

ამბავი, რომლის პერსონაჟია ქართველი ენოლოგი და ღვინის ექსპერტი, ლადო უზუნაშვილი, ჩემი აზრით, გვიანდელი შუა საუკუნეებიდან იწყება და უწყვეტია, დღემდე გრძელდება - სულ სხვა დროსა და გარემოში; რაინდთა ბრძოლებიდან - Web 2.0-მდე. 

„საწყისი“ სოფელი მუკუზანია, საქართველო, სადაც დაიბადა ორი ძმა - შიო და მახარე. ამბის განვითარებას მივყავართ ძმების გმირულ დაცემამდე ერეკლე მეორის ჭარელებთან ბრძოლაში და მათი დის, მარიტას გულმხურვალე ჰანგებამდე - „გაფრინდი, შაო მერცხალო, / გაჰყე ალაზნის პირსაო“, ეს ჰანგი, როგორც გენეტიკური კოდი, ჯერ ქიზიყის მცხუნვარე ნიადაგიდან ამოიზრდება და თავს შეგვახსენებს გონაშვილის სევდიანი და ზუსტი, ურყევი მელიზმებით, შემდეგ კი - როგორც მიწისქვეშა დინება, ჩვენი გმირის ქიზიყური ფესვების სიმებსაც აახმიანებს და ეს გენეტიკური მეხსიერება მოსვენებას არ აძლევს, ისწავლოს, შეიმეცნოს ეს ხელობა, დაოსტატდეს, მოედოს მსოფლიოს ათას ქვეყანას, რათა საბოლოოდ ისევ კახეთს, წინაპართა სოფელ მუკუზანს, მიწისა და მზის ენერგიას, ვაზს, ღვინოს - ანუ, სათავე-ფენომენს დაუბრუნდეს. ასე უბრუნდებიან ამ ფაბულაში შიო და მახარე საწყისებს - იმ მატერიალურ სახეს (ღვინო), რომელშიც გენი ყველაზე უნარიანი აღმოჩნდა. 

ეს ფაბულა - მოკლედ. 

რომელსაც თუკი მაკრო ობიექტივში გავხედავთ, რამდენიმე კონკრეტული ადამიანის ცხოვრების ტრაექტორია იხაზება, ჩვეულებრივ კი - ქართული ყოფითი კულტურის, ქართველი კაცის მიწისა და ღვინისადმი დამოკიდებულება. 

რაც შეეხება, ღვინოებს - „შიოსა“ და „მახარეს“, პირველი მათგანი კომპანია „მუკადოს“ დამფუძნებლის, წარმოშობით მუკუზნელი ლადო უზუნაშვილის „პირმშოა“, მეორე კი - „ძმა“, რომელიც უახლოეს მომავალში დაიბადება. მეღვინეს განსაკუთრებული დამოკიდებულება აქვს ისტორიისადმი, საიდანაც ნებისმიერი ამბავი, შეიძლება, მისი ინსპირაციის წყარო გახდეს. ისტორია მისთვის არ არის ფაქტების ჯამი, არამედ ეს ტრადიციებისა და ღირებულებების უწყვეტი ჯაჭვია, ცოცხალი იმპულსია, რაც შეიძლება მის ნებისმიერ ახალ პროდუქტში ამეტყველდეს. 

ლადო უზუნაშვილის ბიოგრაფია ღვინის სფეროში 1980 წლიდან, მუკუზნის ღვინის მეორე საწარმოდან იწყება. მოტივირებული და შრომისმოყვარე ახალგაზრდა ბიჭი, რომელიც ქარხანაში ტექნიკურ სამუშაოებს ასრულებდა, მოსკოვში განათლების მისაღებად თვითონ საწარმოდან წარადგინეს. ლადო უზუნაშვილმა მოსკოვში, კვების მრეწველობის ინსტიტუტში, მრეწველობის ფაკულტეტზე ჩააბარა და 5 წელიწადში დაასრულა ბაკალავრიატი მეღვინის კვალიფიკაციით. საბჭოთა განათლების სისტემა საკმაოდ ღრმა, ფუნდამენტურ განათლებას აძლევდა მომავალ მეღვინეებს ზუსტ და საბუნებისმეტყველო მეცნიერებებში. მისი ეს ცოდნა და სააზროვნო კატეგორიები სამომავლოდ, საკმაოდ ადვილად „გადაითარგმნა“ ავსტრალიური დარგობრივი ცოდნის „ენაზე“. გარდა ამისა, მაშინდელი სტუდენტისა და კურსდამთავრებულისთვის მოსკოვის უმაღლეს სასწავლებელში კათედრაზე დარჩენა დიდი პრესტიჟის საქმე იყო, რისი შეთავაზებაც მას მეხუთე კურსზევე ჰქონდა, თუმცა საბჭოთა კავშირში ასპირანტობასა და სამეცნიერო ხარისხის მიღებას მან ამ სააზროვნო წრის გარღვევა არჩია. იტალიაში სწავლის გაგრძელებისა და პრაქტიკის გავლის პირველი მცდელობა წარმატებული არ იყო, რადგან ეს პერიოდი დაემთხვა საბჭოთა კავშირის რღვევის პროცესს და ამ მყიფე, იდეოლოგიურ საყრდენებგამოცლილმა ბიუროკრატიულმა ხუხულამ მაინც შეძლო, რომ ნიჭიერი, სწავლასა და შემეცნებას მოწყურებული ადამიანი დატოვა როგორც ადგილობრივი მეცნიერული კვლევების, ისე - იტალიური განათლების გარეშე. 

ფრუსტრაციის მიუხედავად, ლადო უზუნაშვილი აგრძელებდა ფიქრს, როგორ შეეღწია იმ ქვეყნებში, სადაც მეღვინეობის მდიდარ და ახალ გამოცდილებებს ეზიარებოდა. ის მუდამ მიილტვოდა მეცნიერული კვლევის, აღმოჩენის, ძიების, ახლის შემეცნებისა და განვითარებისკენ. არ აკმაყოფილებდა ცოდნა, რასაც ფლობდა და გახსნილი იყო იმ გამოწვევების მიმართ, რასაც მეღვინეობის სფეროს წინაშე აყენებდა, ერთი მხრივ, დასავლეთ ევროპის, მეორე მხრივ კი  - ახალი მსოფლიოს ღვინის - ქვეყნები. ამიტომ მალევე გააგზავნა საბუთები რამდენიმე ასეთ ქვეყანაში. დადებითი პასუხი მიიღო ახალი ზელანდიიდან, სამხრეთ აფრიკიდან და ავსტრალიიდან, რაზედაც მან, საბოლოოდ, თავისი არჩევანი შეაჩერა. 

ავსტრალია კულტურული შოკის მიზეზი აღმოჩნდა იმ ადამიანისთვის,  ვისი ინგლისურიც ზუსტად იმდენად იყო გრამატიკულად მოპირკეთებული, რამდენადაც არაადეკვატური - ინგლისურენოვან სახელმწიფოში საკომუნიკაციოდ. ამ პერიოდს ის იუმორით იხსენებს. რაც შეეხება, კომპიუტერულ უნარებს, რა გასაკვირია, რომ საბჭოთა კავშირის მოქალაქისთვის ღილაკზე თითის დაჭერა, უფრო მეტად, ბირთვულ კატასტროფასთან ასოცირდებოდა. ავსტრალიის საემიგრაციო ორგანიზაციის ხელშეწყობით ლადო და მისი ოჯახის წევრები სპეციალური სასწავლო პროგრამის საშუალებით დაეუფლნენ ინგლისურ ენასა და კომპიუტერულ უნარებს. თავად ლადომ კი გაიარა ინტენსიური კურსები, რათა ფსიქოლოგიურად მზად შეხვედროდა და უკეთ გაცნობოდა ახალ სოციალურ და კულტურულ გარემოს, მის სტრუქტურასა და ხასიათს.   

ავსტრალიაში სულ მალე ის „ანგოვის“ ღვინის საწარმოში მიიღეს, მაგრამ გული კვლავ სამეცნიერო-კვლევითი ცენტრისკენ მიუწევდა. მეცნიერება და ახლის აღმოჩენით მიღწეული სიხარული, ისევე, როგორც მოგზაურობა - მისი ცხოვრების მთავარი ვნება იყო. ამ ვნებამ მიიყვანა ის მეღვინეობის კვლევითი ინსტიტუტის ლაბორატორიაში, სადაც აკვირდებოდა ღვინოების სრულყოფის ტექნიკურ და ტექნოლოგიურ პროცესებს, მათი არასტაბილობის მიზეზებს, ჯიშების მახასიათებლებისა და ღვინოების სტილისტიკის შესაბამისი ტექნოლოგიური პროცესების შექმნასა და შერჩევას. კვლევით ცენტრში ის იყენებდა ბიბლიოთეკათა მდიდარ ბაზებს და საკუთარი პროფესიული აზროვნებისა და ხედვების ჰორიზონტს აფართოებდა. 

უკვე 1997 წლიდან მან საკუთარი საკონსულტაციო იურიდიული პირი დააარსა „Lado Wine Consulting“, რომელსაც დღეს უკვე დიდი გამოცდილება და მნიშვნელოვანი წარმატებები დაუგროვდა. ავსტრალიაში, საფრანგეთში, მაროკოში, იაპონიაში, უკრაინასა და მსოფლიოს სხვა ქვეყნებში ღვინის მწარმოებელ კომპანიებს Lado Wine Consulting კონსულტირებას უწევს  პროდუქტის ხარისხისა და მარკეტინგის საკითხებთან დაკავშირებით. მის პროდუქტებს 150-ზე მეტი ოქროს მედალი აქვს მიღებული მსოფლიოს სხვადასხვა კონკურსზე. 

1997 წელსვე ავსტრალიისა და იაპონიის ერთობლივ პროექტში ავსტრალიის მხარემ ლადო უზუნაშვილის ხელმძღვანელ პოზიციაზე დანიშნვა გადაწყვიტა, თუმცა ამას წინ ეღობებოდა საკანონმდებლო შეზღუდვები, რასაც ის არამოქალაქე რეზიდენტებს უწესებდა. მიუხედავად ამისა, იმდენად მაღალი იყო უზუნაშვილზე მოთხოვნა აღნიშნულ პროექტში, რომ  სახელმწიფომ იგი კანონით დადგენილ ორ წელიწადზე ადრე აღიარა ავსტრალიის მოქალაქედ.

შემიძლია, ჩამოვთვალო საერთაშორისო მეღვინეობის კომპანიებისა და ამავე პროფილის ორგანიზაციების ვრცელი ნუსხა, სადაც ლადო უზუნაშვილი მუშაობდა, როგორც ღვინის ექსპერტი, ან მთავარი მეღვინე - ავსტრალიაში, საფრანგეთში, იაპონიაში და სხვ.  თუმცა, მიმაჩნია, რომ ამ ტექსტის მიზანი არ არის, მისი გმირი ლათინური შრიფტის კორიანტელის დამაინტრიგებელ ბურუსში გაეხვეს. ამ პორტრეტის გზავნილი ძალიან მკაფიო და პრაგმატულია (არა - პრაქტიკული, ან მატერიალისტური, არამედ, სწორედ - პრაგმატული) – გამოცდილება, რასაც ის აგროვებს, საკუთარ გარემოს, თავისსავე ქვეყანას მოახმარს. 

სიმბოლური კაპიტალი (ცოდნა, უნარები, აღიარება), რაც ლადო უზუნაშვილმა ამ 35 წლიანი გამოცდილებით დააგროვა, მან მიმართა მსოფლიოში ქართული ღვინის პოპულარიზაციისთვის. დიდი ხანია, სპეციალური აუდიტორიებისთვის ის უძღვება სემინარებსა და მასტერკლასებს ქართული ღვინის შესახებ, სადაც საუბრობს არამხოლოდ მეღვინეობის უდიდესი ტარდიციის, ჯიშური მრავალფეროვნებისა და ქვევრის ტექნოლოგიის შესახებ, არამედ - უღრმავდება თითოეულ დეტალს, ტექნოლოგიური ასპექტებიდან, კულტუროლოგიურ საფუძვლებამდე - ისტორიამდე და ტერმინოლოგიამდე, თავისი ლექსიკოლოგიური და სემანტიკური ასპექტებით. 

განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია და ცალკე აღნიშნვას იმსახურებს ის ფაქტი, რომ ავსტრალიური ბრენდი Hugh Hamilton საფერავთან დაამეგობრა ლადო უზუნაშვილმა. ამ ძალიან მნიშვნელოვან და სერიოზულ ამბავს თვითონ საკმაოდ მხიარულად იხსენებს - როგორ ჩაიტანა საქართველოდან ავსტრალიაში პლასტმასის საცობიანი ბოთლით ოჯახური წარმოების საფერავი დაძმარებული და მიუხედავად ამისა, როგორი აღფრთოვანება გამოიწვია ღვინომ იქაურ პროფესიონალთა შორის. ავსტრალიელ მეღვინეებს, მომატებული მქროლავის მიუხედავად, არ გასჭირვებიათ საფერავის გემოვნური პოტენციალის აღმოჩენა, რასაც მალევე  მოჰყვა საფერავის ავსტრალიური წარმოება Hugh Hamilton-ის ბრენდის ქვეშ, რაც დღემდეც წარმატებით გრძელდება.   

ტკბილი ლუკმა ბოლოსკენ მოვიტოვეთ - ლადო უზუნაშვილის, როგორც მეღვინის საქმიანობა საქართველოში.  შეიძლება ითქვას, რომ ღვინის მწარმოებელი დიდი და გამოცდილი კომპანიების მნიშვნელოვანმა ნაწილმა „მის ხელში გაიარა“. ლადო უზუნაშვილმა, აღნიშნულ მწარმოებლებთან წამყვან პოზიციებზე თანამშრომლობისას, შექმნა კომპანიების - GWS-ის, „შატო მუხრანის“, „ოროველას“ - პორტფელები. ის აყალიბებდა ღვინოების სტილისტიკის ბრენდულ-გემოვნურ დიზაინს. „შატო მუხრანის“ შემთხვევაში ცალკე აღნიშნვას იმსახურებს ის ფაქტი, თუ რაოდენ დიდი წვლილი მიუძღვის ლადო უზუნაშვილს კომპანიის წინაშე, საქმიანობის თითოეულ ეტაპზე, კონცეფციის შემუშავებიდან - ტექნოლოგიურ სრულქმნამდე, იმ ბრენდის განვითარებაში, რომელიც „შატო მუხრანის“ სახელს ატარებს. რაც შეეხება მის მიერ დაფუძნებულ კომპანიას - „მუკადო“, ბრენდის თითოეული შტრიხი - სიმბოლო, გზავნილი, დიზაინი და სტრატეგია ღრმად გააზრებულ ხედვის ნაწილია, რომელიც, თავის მხრივ საქართველოს ისტორიიდან, აქაური კულტურიდან ამოიზრდება. 

„ჩვენს მეღვინეობას ქართველობა უნდა ახლდეს. არამარტო იდეა, ხერხემალი! თავიდან ბოლომდე! საფუძვლიდან დაწყებული - აშენებული აი, იმ ხერხემალზე და მომავლის ხედვაც, რა თქმა უნდა. ა-დან ჰაე-მდე უნდა იყოს ქართველობა დაცული!“  - ამბობს  ლადო უზუნაშვილი გულწრფელი და გადამდები მღელვარებით. ამ დროს, მსოფლიოში კარგად ცნობილი, წარმატებული ქართველი მეღვინის ხმა, რაღაც ძალიან შორეულ ემოციურ განწყობას გადმოსცემს და ეს ინფორმაცია, ჩემი აზრით, მისი წინაპრების, ალესანდრე ჭავჭავაძის მეღვინე - ჭუნიაშვილების მოუღალავი გენია, რომელთა ორსაუკუნოვანი ტრადიციის უწყვეტად გამგრძელებელია ის დღეს.

© საქართველოს ღვინის კლუბი