გასული 2011 წელი ქართულ მეღვინეობაში

გიორგი ბარისაშვილი

მოდით მოკლედ გადავავლოთ თვალი იმას, თუ რა ხდებოდა განვლილ წელს ქართული ვაზისა და ღვინის სამყაროში. სანამ საკითხს ასე თუ ისე შევეხებოდეთ, გავიხსენებ ჟურნალ „ნიანგში“, ამ 25–30 წლის წინათ დაბეჭდილ ერთ მოკლე ხუმრობას, სადაც ქართული ჩაის მესვეურებმა ამ უკანასკნელის ხარისხის ვითომდა ასამაღლებლად, ჩაის პლანტაციებში ინდური პალმები დარგეს... ეს სიტუაცია კი თავის მხრის ძალიან წააგავს ქართული ღვინის ქარხნებში უცხოელი „მაღალპროფესიონალების“ ჩამოყვანას ღვინის ხარისხის ასამაღლებლად, მაგრამ საბოლოო სურათი ცოტა სხვა ხასიათისაა. თუმცა ისიც უნდა ითქვას, რომ ეს მხოლოდ ქარხნის მეპატრონეების კეთილი ნებაა და სხვისი არავისი. და ალბათ კეთილ ნებასთან ერთად ის უიმედო იმედიც – იქნებ ამათ მაინც გვიშველონ რამეო, მაგრამ ინდური პალმებისა არ იყოს, ვერ იქნა და ვერ უშველა ქართული ღვინის ხარისხს ვერც უცხოელი სპეციალისტების მოწვევამ და ვერც “შატო–კატოს” დარქმევამ. როგორც ეს ერთ ქართულ სიმღერაშია ნათქვამი, „კაცი იყავ კაცური და სადაც გინდა იქ ილოცეო“, ამ შემთხვევაში ქართული ღვინო იყოს ხარისხიანი და ქარხანას რაც გნებავთ ის ერქვას.

ბოლო დროს ბევრს საუბრობენ იმაზე, რომ რუსული ემბარგოს შემდეგ ქართული ღვინის ხარისხი საგრძნობლად გაიზარდაო. ეს სიტყვები ქართულ მეღვინეობაში მოტრიალე ნიჭიერსა თუ უნიჭოს, ესმის თუ არა საგანი,ყველას პირზე აკერია. როგორია რეალური სურათი? მართლა გაიზარდა და ამაღლდა ქართული ღვინის ხარისხი ემბარგოდან მოყოლებული? ვფიქრობთ, რომ საქმე ცოტა სხვაგვარადაა. სინამდვილეში ქართველი მეღვინეების უმეტესობა რიგი პრობლემების პირისპირ აღმოჩნდა, რადგან, როგორც გაირკვა, მათ შესანიშნავად იცოდნენ ყურძნის მიღება, გადამუშავება, ფალსიფიკაცია, ჩამოსხმა და რუსეთში გაგზავნა, მაგრამ ემბარგოდან გამოირკვა, რომ მათ არ იცოდნენ ღვინის შენახვა, რადგან ეს მათ გეგმაში სულაც არ ჯდებოდა და სხვ. თუკი მეღვინეს დროებით ხელები შეებორკა ფალსიფიკაციისაგან, ეს სულაც არ ნიშნავს პრობლემის გადაჭრას, მაგრამ მოდით დავუბრუნდეთ 2011 წელსა და მის ავკარგს.

იმ ქიმიური პრეპარატებით გაჯერებული ვითომღვინოების გვერდით, რომლებისთვისაც უფრო მართებული იქნებოდა პირდაპირ „მენდელეევის ტაბულა“ დაერქმიათ, გამოჩნდნენ ქვევრში, ქართული ადათით დაყენებული შესანიშნავი ღვინოებიც. ზოგადად, უნდა ითქვას, რომ 2011 წელს, ქვევრში ღვინის დაყენების აღორძინების საქმეში დიდი ნაბიჯები გადაიდგა. კერძოდ, ჩატარდა ქვევრის პირველი საერთაშორისო სიმპოზიუმი, რომელსაც ალავერდის მონასტერმა უმასპინძლა. მართალია ეს მხოლოდ დასაწყისია, მაგრამ თუ პირველი ნაბიჯი არ გადაიდგმება, ისე საქმეც არ დაიძრება და აღნიშნული ღონისძიებაც არა მხოლოდ პირველ ნაბიჯად, არამედ, სწორედ რომ საფუძვლად უნდა ჩაითვალოს, რომელიც თავისი შინაარსით, ზოგიერთ საკითხშიაღემატებოდა კიდეც 2010 წელს საქართველოში ჩატარებულღვინისმსოფლიო კონგრესს. მართალია ქვევრის სიმპოზიუმზე დამსწრეთა შორის აღმოჩნდნენ ქართული ქვევრისა და ქვევრის ღვინის არაკეთილმოსურნე ადამიანთა მცირე ჯგუფი, რომლის რუპორს წარმოადგენდა დელეგატი – ეკჰარდ ზუპი, რომელიც, როგორც მის მიერ შეთხზული წერილიდან ირკვევა, საქმის ვერაფერი მცოდნე აღმოჩნდა. მაგრამ უმთავრესი ალბათ ის არის, რომ მისი შენათხზავი, პირველყოვლისა ალბათ უნდა ჩითვალოს პირველი დიდი დარტყმის წინაპირობად.

გასულ წელს ქართული მეღვინეობის სფეროში კიდევ ერთი მნიშვნელოვანი ის მოხდა, რომ ჩვენ, როგორც იქნა გავაცნობიერეთ ქართული ქვევრის ფენომენი და დავიწყეთ ამ მიმართულებით აქტიური მუშაობა. ზოგიერთ ღვინის ქარხანაში დაიწყეს მარნების მშენებლობა, რაც მისასალმებელია, თუმცა ქვევრის ღვინო და ცისტერნის ღვინო,ეს, ორი ერთმანეთისაგან რადიკალურად განსხვავებული საგანია და აქედან გამომდინარე, ბუნებრივია ისმის კითხვა, მოახერხებენ კი ღვინის ქარხნები მიაღწიონ ქვევრის ღვინის შესაბამის ხარისხს? და ხომ არ იმოქმედებს ეს ყოველივე ზოგადად ქართული ქვევრის ღვინის რეპუტაციაზე? მექვევრეობა და ქვევრში ღვინის დაყენება უპირველესად შინამრეწველობის დარგებია და მათმა ქარხნულმა მიმართულებამ და მასობრივად წარმოებამ შესაძლოა ღვინისა თუ ქვევრის ხარისხი დასცეს. ზოგადად კი ქართული მეღვინეობა თავის ისტორიულ გეზს ასცდა. თუმცა ეს მოვლენა 2011 წელს არ მომხდარა და იგი ცოტა უფრო ადრე დაიწყო, მაგრამ გასული წელი, თავისი სირთულეებით თამამად შეიძლება ჩაითვალოს ჩვენი ისტორიული გეზის დაბრუნების დასაწყისად. ამის მცდელობა სხვა წლებშიც იყო, მაგრამ 2011 წელს ამ მიმართულებით ყველაზე უფრო მნიშვნელოვანი ნაბიჯები გადაიდგა და ამ მოკლე ხანში საკმაოდ ბევრიც გაკეთდა. ჩვენ აქ იმის თქმა სულაც არ გვინდა, რომ საქართველოში ღვინო მხოლოდ ქვევრში უნდა დაყენდეს (თუმცა კი ამას დიდათ ვისურვებდი!), არამედ უნდა იყოს ქარხნული ღვინოც, მაგრამ არა ისეთი, რომელთა უმეტესობაც დღესაა, არამედ საუბარია პატიოსნად და ნამუსიანად დაყენებულ ღვინოზე. კიდევ ერთი საკითხია, თუ რა ცოდნა-გამოცდილებას ფლობენ, ერთი მხრივ ქარხნებისა და მარნების მეპატრონეები და მეორე მხრივ ზოგადად საქართველოს მოსახლეობა მევენახეობა–მეღვინეობის სფეროში, რითაც ნამდვილად ვერ დავიკვეხნით. ამ სფეროებში ისეთი დაბალი ცოდნის დონე, როგორიც ახლაა, თვით კომუნისტურ ბნელ პერიოდშიც კი არ ყოფილა...

კიდევ ერთი ახალი სენი, რომელიც ჩვენი ქვეყნის მევენახეობის სფეროს შეეყარა და რამაც განსაკუთრებით გასულ წელს იჩინა თავი, ესაა ქართული მევენახეობის სავალალო და გამოუვალი მდგომარეობა. მევენახეობის საქმე კატასტროფული სიჩქარით წავიდა უკან მას შემდეგ, რაც სახელმწიფომ დაიწყო ამ სფეროში ე.წ. დახმარებების გაცემა ვენახის მეპატრონეებისათვის ყურძნის ჩაბარების დროს. ეს მცდარი გადაწყვეტილებაა, და ამ საკითხის სხვაგვარად მოგვარებაა საჭირო. მოსახლეობა თავიანთ ვენახებს, იქიდან გამომდინარე, რომ სახელმწიფო მათ გარკვეულ გადასახადს უხდის (რომელსაც „სუფსიდიასაც“ ეძახიან),ისე უდიერად ექცევა, როგორც თავის დროზე შაჰაბასი თუ მისთანანი. მათ თავიანთი ვენახების იმგვარად გადატვირთვა და ჭარბი მინერალური სასუქებით გამოკვება თუ ზედმეტად მოწყვა დაიწყეს, რომ ვენახი ჩვეული მოსავლისაგან განსხვავებით არათუ ორჯერ, ხშირად სამჯერ მეტ მოსავალსაც კი იძლევა. მაგალითად, გასულ წელს, კახეთის ერთ–ერთ სოფელში 30 ტონაზე მეტი მოსავალი იქნა მოწეული ერთი ჰექტრიდან. იქმნება შთაბეჭდილება, რომ მავანს ქართულ მევენახეობაში შექმნილი რთული სიტუაცია ხელს აძლევს.

ორი სიტყვით შევეხოთ იმ მოვლენასაც, რასაც გასულ წელს, ბატონი მერაბ კოკოჩაშვილის მიერ გადაღებული ქართული ფილმი „ღვინის აკვანი“ წარმოადგენს. საქართველო, როგორც მევენახეობა–მეღვინეობის სფეროში გამოცემული ლიტერატურით, ისე ამავე სფეროში გადაღებული ფილმებით განებივრებული ნამდვილად არ არის და ამ მხრივ გადადგმული ყოველი გონიერი ნაბიჯი მისასალმებელია. პატივცემული რეჟისორის ხსენებული ფილმი უკვე შევიდა ქართულ ისტორიაში, მაგრამ სამწუხარო სწორედ ესაა! ნუთუ თუნდაც ერთი, დარგის ძირეულად მცოდნე კონსულტანტი არ აღმოჩნდა მის გვერდით ფილმის მომზადებისა და გადაღების განმავლობაში? აქ ვწყვეტთ ჩვენს კომენტარს და ვიმედოვნებთ, რომ ახლო მომავალში შეიქმნება სერიოზული და სრულყოფილი ფილმი, რომელიც მსოფლიოს გააცნობს საქართველოს, როგორც ვაზისა და ღვინის კულტურის ქვეყანას.

ამრიგად,ჩაიარა გასულმა 2011–მა წელმა თავისი გამონათებებითა და ბნელი მხარეებით. და მაინც, რა არის ჩვენი, როგორც ვაზისა და ღვინის სამშობლოს მიზანი და ორიენტირი? საითკენ უნდა გავამახვილოთ ჩვენი ყურადღება და აქცენტი? ვფიქრობთ, ქართული მევენახეობა–მეღვინეობის პრიორიტეტი უნდა გახდეს უპირველესად ძველი ქართული ვაზის ჯიშების აღდგენა და რაც მთავარა მათი, არა მხოლოდ საკოლექციო–ამპელოგრაფიულ ნაკვეთებში გამომწყვდევა და დაპატიმრება, არამედ თავ–თავიანთ, შესაბამის კუთხეებში გამრავლება. დღეს საქართველოს ვენახები საფერავად, რქაწითლად და ცოლიკოურადაა ქცეული, რაც უამრავ მიზეზთა გამოისობით არაა მართებული. თუკი საქართველოს ვენახებში არ არის ვაზის ძველ ქართულ ჯიშთა მრავალფეროვნება, ეს იმის ბრალი სულაც არაა, რომ რქაწითელი, ცოლიკოური თუ სხვა, ყველა დანარჩენ ვაზის ჯიშებს ჯობია. ამ ყოველივეს, როგორც ითქვა თავისი მიზეზი აქვს, რომელიც გამოსწორებას საჭიროებს, თუმცა, საბედნიეროდ ეს პროცესი უკვე დაიწყო, რისთვისაც დიდი მადლობა ქართული ვაზის დამცველებსა და ქომაგებს.

ქართულ მევენახეობა–მეღვინეობას წინ წასწევს და განავითარებს რეგიონებში მცირე, ოჯახური მარნების აღორძინება, სადაც ღვინის დაყენება მოხდება მხოლოდ ადგილობრივი ვაზის ჯიშებისაგან. მაგალითად კახეთში, არც უცხოეთიდან შემოტანილ კაბერნეს, შარდონესა თუ სხვას, და არც თუნდაც ალექსანდროულსა და მუჯურეთულს არაფერი ესაქმებათ. კახური ჯიშებიდან დაყენებული ხარისხიანი ღვინო არაფრით ჩამოუვარდება უცხოური წარმოების ღვინოებს და ზემოთ ნახსენები ინდური პალმებისა არ იყოს, ამგვარი რამით ჩვენ მხოლოდ უკან თუ გადავდგავთ ნაბიჯს, რადგან, როდესაც არსებობს ფრანგული კაბერნე, მაშინ რა საჭიროა „კახური კაბერნე“? ან ალაზნის ველზე მოწეული ალექსანდროული და მუჯურეთული რა ბედენაა? ამ ყველაფერს, ზოგიერთების ისტორიაში შესვლის წყურვილის სუნი უფრო უდის, მაგრამ ისტორიაში შედიან, როგორც წაღმა ისე უკუღმა... ჩვენი ქვეყნის მეღვინეობის ორიენტირად ღვინის ქართული ჭურჭელი, ქვევრი უნდა იქცეს, რომელსაც ნამდვილად შესწევს ძალა ქართული ღვინის შელახული რეპუტაცია კვლავ მიიყვანოს და დააყენოს თავის ღირსეულ ადგილას. მექვევრეობა, როგორც შინამრეწველობის დარგი, დღეს ძალიან ცუდ დღეშია. მის აღორძინებაზე ზრუნვა თითოეული ჩვენთაგანის ვალია, მაგრამ ამას უპირველესად სახელმწიფომ უნდა მიხედოს. დღეს ქართულ მევენახეობა–მეღვინეობას რაც აკლია, ესაა მართებული ხედვა, ერთიანი სტრატეგია და მზრუნველი ხელი. ჩვენ კი იმედი ვიქონიოთ, რომ 2012 წელი შედარებით უკეთესი იქნება ქართულ მევენახეობა–მეღვინეობაში. წარმატება ვუსურვოთ მათ, ვინც მცირე, ტრადიციულ მარნებში ღვინოს აყენებს და მეორე მხრივ მათ, ვინც საქართველოში არა უცხოურ, არამედ ძირძველ ქართულ ვაზის ჯიშებს იცავს და ამრავლებს. ასევე იმ ხალხსაც, რომლებიც ქართული მევენახეობა–მეღვინეობის სფეროში მართალი ცნობიერების გაღვივებასა და ამაღლებას ცდილობენ და ამ სფეროს თავისი გონებით ემსახურებიან. ღმერთმა არ მოშალოს საქართველოში ქართული ვაზისა და მართალი, ბუნებური ღვინის მადლი.

© ღვინის კლუბი/Weekend