ხუან პადია - ესპანელი მეთუნე, რომელმაც ტინახას დამზადების ოსტატობა ახალ საფეხურზე აიყვანა

ვებგვერდი spanishwinelover.com სტატიას აქვეყნებს ესპანური თიხის ჭურჭლის, ტინახას ოსტატის, ხუან პადიას შესახებ. ქვევრის ტიპის თიხის ჭურჭელი თანამედროვე მეღვინეობაში ძალზე პოპულარული გახდა, იგი შესანიშნავი მასალაა დასაღვინებლად და ღვინის შესანახად, თუმცაამ ტიპის მეთუნეობის მიმდევრები, სამწუხაროდ, სულ უფრო ცოტანი რჩებიან ევროპაში. ესპანეთის ყველაზე ცნობილი მეთუნის (ან როგორც ესპანეთში უწოდებენ - tinajeros-ის) - ხუან პადიას - პენსიაზე გასვლის შემდეგ თიხის ნაკეთობების შეშის ღუმელში გამოწვის ტრადიციაც წარსულს ჩაბარდება.

ოსტატის 40-წლიანი მუშაობის კვალი ცხადად ატყვია ვილარობლედოში მდებარე სახელოსნოს, თუმცა იქ დაბუდებულ სიცარიელეს ახლა მელანქოლია ავსებს, აბრაზე დატანილი სახელი  - Tinajas Padilla - კი თითქმის წაშლილია.

ხუან პადია წლების განმავლობაში ამზადებდა ტინახებს ღვინის მწარმოებელი სხვადასხვა კომპანიებისთვის და ამრიგად, მის ნაკეთობებს მთელ მსოფლიოში შეხვდებით. იგი ოჯახური ტრადიციის გამგრძელებელი და მეხუთე თაობის მეთუნეა, რომელიც სამხედრო სამსახურიდან შინ დაბრუნების შემდეგ დაუდგა მამას გვერდით და საოჯახო მეურნეობაში ჩაება. ,,ჩვენი შემკვეთები იყვნენ ოჯახური მარნები, რადგან იმ დროს, თიხის ჭურჭლის გარდა, სხვა ალტერნატივა არ არსებობდა. შემდეგ ბაზარზე გამოჩნდა პოლიესტერი, რომელიც საშინელი მასალა იყო ღვინისთვის და მალევე ჩაანაცვლა უჟანგავმა მეტალმა. ამის მერე, 10-15 წლის განმავლობაში, შეკვეთები თითქმის აღარ გვქონია“, - იხსენებს პადია.  

ოსტატის თქმით, საქმეში, რომელსაც ის ემსახურება, არ არსებობს სხვა საიდუმლო, გარდა კარგი ხარისხის თიხისა, მისი სწორად დამუშავებისა და გამოწვისა. ცნობილი ფაქტია, რომ ვილარობლედოს თიხისგან დამზადებულ ჭურჭელს არ ჭირდება დამცავი ფენით დაფარვა, მაშინ, როცა სხვა თიხისგან დამზადებულ ნაკეთობებს ცვილისა და ფიჭვის ფისის ნარევით ამუშავებენ, რომ დამცავი ფენა წარმოიქმნას და ღვინის დანაკარგი მინიმუმამდე შემცირდეს.

ტინახას მთავარი ღირსებაც და პრობლემაც ერთია - ის თითქმის მთლიანად ხელნაკეთია. რამდენი ტინახა შეიძლება დამზადდეს ხელით მუშაობის პირობებში? პადია წლის განმავლობაში დაახლოებით 30 ცალ 400-ლიტრიან, 20 ცალ 320-ლიტრიან, 30-40 ცალ 200-ლიტრიან ტინახას და ასამდე დეკორატიულ ნივთს ამზადებდა. 600-ლიტრიანზე დიდი მოცულობის ტინახა არასოდეს გაუკეთებია, ბოლო წლებში კი 400-ლიტრიანების დამზადებაზეც უარი თქვა, რადგან ხელების მაღლა აწევა უკვე უჭირდა, ხარაჩოზე დგომა კი არ მოსწონდა. ,,ჩვენი საქმე დიდ ფიზიკურ შრომას მოითხოვს, 50 წლისა უკვე უნდა გაჩერდე“, - ამბობს ოსტატი, თუმცა კი თავად 60 წლამდე არ გაჩერებულა.

თიხისგან ტინახას დამზადებას, დიდ შრომასათან ერთად, ბევრი დრო, ოსტატის ყურადღების კონცენტრაცია და გამოცდილება ჭირდება. მეთუნე თავდაპირველად ამზადებს ჭურჭლის ძირს, ბაზას, რომელსაც ეტაპობრივად, ნაწილ-ნაწილ, სარტყელივით შემოავლებს კედლებს. ფორმის გამოკვეთის პარალელურად, ოსტატი კედლებს უტყაპუნებს, რომ სასურველი სისქე მისცეს და ფორები ამოავსოს. ამისთვის ის სპეციალურ ჩაქუჩსა და ქაფჩას იყენებს. პროცესი, როგორც უკვე ვთქვით, ხანგრძლივია, განსაკუთრებით - ზამთარში, რადგან თიხის გაშრობას მეტი დრო ჭირდება და შეიძლება თვეობითაც კი გაგრძელდეს. ამის შემდეგ დგება ჭურჭლის გამოწვის ჯერი, რისთვისაც პადიას ყოველთვის მზად ჰქონდა შეშის ღუმელი. გამოწვის შედეგად ტინახა უფრო გამძლე ხდება და არც სუნს ტოვებს, რასაც ყოველთვის სათანადოდ აფასებდენ პადიას შემკვეთები.

,,ძალზე მნიშვნელოვანია, რომ ნაკეთობები ღუმელში დიდი სიფრთხილით მოთავსდეს, რადგან თიხა ჯერ კიდევ ნედლია. ღუმელი თანდათანობით უნდა გახურდეს და შემდეგ კი მუდმივი ტემპერატურა შენარჩუნდეს, რომელმაც შეიძლება 900 გრადუსსაც კი მიაღწიოს და ამისთვის 50 ათასი კილოგრამი ნაძვის შეშა დაგვჭირდეს“, - ამბობს პადია.

გამოწვის ეტაპის შემდეგ თიხის ჭურჭელს ათი დღის განმავლობაში აცივებენ, გარეთ გამოაქვთ და წყალს ასხურებენ. ,,ეს ძალზე შრომატევადი საქმეა, რადგან 500-ლიტრიანი ტინახა დაახლოებით 300 კილოგრამს იწონის. გარდა ამისა, აუცილებლად უნდა იყოს დაცული უსაფრთხოების ნორმებიც, ამიტომ ყოველთვის, როდესაც ღუმელს ვახურებდი, სახანძრო სამსახურსა და პოლიციას ვიძახებდი“, - იხსენებს ოსტატი.

ხუან პადიასა და მისი ტინახების პოპულარობა სახელგანთქმულმა დამკვეთებმა განაპირობეს. მათ შორის ბევრი იყო ისეთი, ვინც ღვინის დაყენების ტრადიციულ, მინიმალური ჩარევის მეთოდს მიმართავდა და ამ სფეროს აღიარებულ ავტორიტეტს წარმოადგენდა. ერთ-ერთი მათგანი გახლდათ გუსტო ოკიპინტი, რომელიც პადიას სახელოსნოს პირველად 2000 წელს ეწვია. წინა წელს, საქართველოში მოგზაურობისას, ოკიპინტი აღაფრთოვანა ღვინის ქართულმა ჭურჭელმა - ქვევრმა  და მასთან დაკავშირებულმა მეღვინეობის ტრადიციამ. ამის შემდეგ ოკიპინტი ტუნისსა და იტალიაში ეძებდა მსგავს საღვინე ჭურჭელს, საბოლოოდ კი ესპანეთში, ლა-მანჩას ტრადიციული თიხის ტინახები აღმოაჩინა.

,,მე და ხუანმა ერთმანეთის ცხოვრება შევცვალეთ. მისმა შრომისმოყვარეობამ, შეუპოვრობამ და პროფესიონალიზმმა დამარწმუნა, რომ სხვა ოსტატი აღარ მჭირდებოდა“, - ამბობს ოკიპინტი. ,,იმ დროს ამფორის ღვინის გამოცდილება არავის ჰქონდა, გარდა  საქართველოში გასინჯული ღვინისა, მაგრამ 1999 წელს ქვევრს იქ უკვე აღარავინ ამზადებდა. თანაც ქართული ქვევრი არ იყო სქელკედლა და ცვილით იყო დამუშავებული. ახლა ვითარება შეიცვალა, თიხის ჭურჭელში დავარგებული ღვინის პოპულარობა მთელი მსოფლიოს მასშტაბითაა გაზრდილი, რამაც მეთუნეთა ახალ თაობას მუშაობის სტიმული მისცა“, - გვიყვება ოკიპინტი.

ესპანელი მეღვინე, რაფა ბერნაბე, პირველი იყო, ვინც პადიას ტინახების უპირატესობაში დარწმუნდა. ბერნაბე საქართველოში ვიზიტამდე ეწვია პადიას სახელოსნოს და იქიდან დაბრუნებული უკვე სრულებით დარწმუნებული იყო, რომ თიხის ჭურჭელს მეღვინეობაში უდიდესი შესაძლებლობები აქვს.

სამწუხაროა, რომ დღეს ესპანეთში ეს ხელობა, რომელიც უძველეს წარსულს თითქოს უხილავი ძაფით აკავშირებდა თანამედროვეობასთან, დიდი ოსტატის - ხუან პადიას - პენსიაზე გასვლასთან ერთად  ქრება.

© ღვინის კლუბი/vinoge.com