"ვაზი რო გამომცენარდება"

ვენახი ისხვლება მარტში. გასხვლისთვის გვაქ მაკრატელი. გამოვაცლით სარსა და გავჩეკამთ, რო დავბარამთ, მერმე შევსარამთ.

გასხვლა. რაც ზედმეტი ტოტია, ვაზს უნა მოვაცალოთ და, თამამი ტოტი რომელიც არი, იმაზე დავაყენეფთ ვაზსა. წალამს ავკრეფამთ, დავაწყოფთ ერთათ და შევკრამთ, იმას თონის გასახურებლათ ხმარობენ. მერე შევყელამთ, დავაკავეფთ სარზე, თუ ძაან ღონიერი ვაზია, გავაბამთ ერთმანეთზე.

მერე ვაზი რო გამომცენარდება, ფოთლებსა და ყვავილს რო გამოიტანს, მოვჲსწამლამთ. პირველში პატარა თუ არი, შაურიანიტოლა ფოთოლი აქ. მერმე რო გაირდება, რქაჲ შევახვევთ და მოვწამლამთ მეორეთ, კიდე მესამეთ მოვწამლით. თუ დაჲჭირდება, მეოთხეთა. ახვევა შეიძლება მეორეთაც დაჲჭირდეს.

ვაზს აგრეთვე ფურჩნიან: ფოთოლ და ფოთოლ შუა ზედმეტი ტოტებია და აცლიან. ამას გაფურჩქნა ეწოდება.

გოგირდს წელიწადში სამჯელ, ოთხჯელ აყრიან. აქ ნაცარი ძიენ არ იცის. მერმე დამწიფდება ყურძენი და დაიწყება მოკრეფაჲ ღვინობისთვეში. ყურძენს დანებით, მაკრატლებით ან წანდელით [მოკაკული დანა] ჭრიან. სახში მოსატანათ გოდრეფში ყრიან. მოაქვთ ხარების ურმით ან კამეჩებით, შხირათ ვირი ტაჩკითაც.

ყურძენ ჩავყრით საწნახელში, საწნახელი ცემენტით არი გაკეთებული, ნავივით არი. გაკეთებული აქ სადინარი მილები, ღარები, ან თიხი მილები, რო ღვინო ქვევრში ჩავიდეს. ქვევრსა ვრეცხამთ ღვიით. ღვიას ცოცხივითა ჲკრამენ და რეცხავენ ქვევრსა. ექვსი ხელი ღვია უნდა შეალიოს, რო კარქა გაირეცხოს ქვევრი.

ქვევრი შეიძლება იყოს ორმოზდაათი ფუთისა ან ნაკლები. ქვევრებია ხუთკოკიანი, ათკოკიანი...

საწნახელში რო ყურძენ ჩაყრიან, მერე თითონ ჩადგებიან საწნახელში, ფეხებს სუფთათ დაიბანენ და დაიწყება წურვა. ღარებიდან გამოსული ღვინო ჩადის ქვევრში და ჭაჭა რჩება საწნახელში. მერე საფერავს, შავი რომელიც არი, უზამთ ღვინოსა, ტკბილსა, რო შეღებოს, ღვინო რო ადუღდეს და უკეთესი ფერი მიიღოს. ამას დედა ეწოდება.

თეთრ ჭაჭას დავქაჩამთ, გავატარეფთ პრესშია, ღვინო მეტი რაც აქ, გამუა. ჭაჭას ჩავდებთ ქვევრში ან ბოჩკაში არაყი გამოსახდელათა. მერმე კურკა რო ზეით ამოვა, ამას მოვხდით და ამას ქვევრის ქუდი ეწოდება. კურკას მოვხდით, მოვასუფთავებთ, ამოვიღეფთ და სხვა ქვევრში გადავიღეფთ. გადაღები შემდეგ დარჩება თხლეი, ჭაჭა თხლეთ იქცევა, რომლისგანაც ვხდით არაყსა. გადაღებულ ღვინოს აფარებენ ვაზის ფოთოლს ან კუპრიელს, შეიძლება ქაღალდიც დაჲფარდეს.

ყურძნის ჯიშებია:

თავკვერი – რგვალი, შავი მარცვალია, შიგნით თეთრი, გარეთ სქელი შავი ფერის კანი აქვს. ტკბილია.

გორულა – დიდხანს ინახება, თეთრი სქელი კანი აქ, ტკბილია.

კახური საფერავი – შავი წვრილი მარცვალი აქ.

ჩინური – თეთრი რგვალი საშვალი მარცვალი აქ, ტკბილი.

მწვანე // წვანე – რგვალია, მართლაც მომწვანო ფერისაა, ტკბილია.

ხარითვალა – ტკბილია, ცოტა მოგძოა.

თითა, განჯურითითა – გძელი მარცვალი აქ, სქელი კანი.

დიღმურა – რგვალი მარცვალია, მწვანე ფერისა, თხელი კანი აქ, ტკბილი არ არის.

რქაწითელა – რგვალი მარცვალი, თხელი კანი აქ, ტკბილია. რო ძიენ აცივდება, გაწითლდება ხომე და წითელას ეძახიან.

ქიშმიში – წვრილმარცვალა, ცოტა მოწითალო, კურკები აქ თითო, ზოგს არცა აქ.

ბუდეშური – წვრილმარცვალა, თხელკანიანი, ცოტა მოგძო, ტკბილია.

ალიკოტი //ალიგოტე – წითელიც არი და თეთრიც, ტკბილია.

ფრანგულა – შავი, თეთრი, მაინდამაინც ტკბილი არ არი.

ქიწნურა – თეთრია, წვირლმარცვალა, ტკბილია.

აბისურა – შავია, თეთრიც არი.

შესანახათ კარქია ჩინური, თავკვერი, წვანე, ბუდეშური, დანარჩენი – ღვინისთვი. სუფრი ყურძენი ჩინურია.

ჩხა ეწოდება მთლათ ვაზი ტოტს, რომელსაც რამდენიმე მტევანი აბია.

აკიდო ისეთი ტოტია, რომელსაჲ ორი მტევანი აბია.

ჯაგანი შეიძლება გაკეთდეს მანეულზედაც და ჩხაზედაც.

ენა / დიალექტი: ცენტრალური ქართლური (შიდაქართლური) (ქართული / ქართლური)

ჩაწერის ადგილი: ხიდისთავი (საქართველო / შიდა ქართლი / გორი)

გამოცემა: ივანე გიგინეიშვილი, ვარლამ თოფურია, ივანე ქავთარაძე, ქართული დიალექტოლოგია

ჩაწერის წელი: 1952

მთქმელები: მთქმელი უცნობია

ტექსტის ჩამწერი: მერი გოგიჩაიშვილი, ელენე კოშორიძე

კორპუსული გამოცემის ავტორ(ები): ლია ბაკურაძე