ღვინის "ავადმყოფობა"

თუ დილიდან გეჩვენებათ, რომ მთელი ღამე თავში ტაფა გირტყეს, სახე ალაგ-ალაგ დაგისივდათ და ისე ცუდად ხართ, რომ შემდგომი არსებობა შეუსრულებელ მისიად მიგაჩნიათ, ესე იგი, წინა დღეს საკმარისზე მეტი დალიეთ. თუმცა მსგავსი რეაქციები ყოველთვის არ არის ნაბახუსევის გამოვლინება. შესაძლოა ეს ალერგიული რეაქცია იყოს ღვინოზე. სწორედ მასზე გვიამბობს ბიოლოგიურ მეცნიერებათა დოქტორი, საიტ www.wineamorak.com –ის დამაარსებელი, ჯეიმი გუდი და "სასიამოვნო" ნაბახუსევისთვის რეკომენდაციებსაც იძლევა.

"მკვლელი" წვეთი

ადამიანები სასმელზე განსხვავებულად რეაგირებენ: თუ ზოგი რამდენიმე ლიტრს უპრობლემოდ იტანს, ზოგიერთს ერთი ჭიქაც კი წარმოუდგენელ კოშმარად ექცევა ხოლმე: აუტანელ თავის ტკივილს, მომატებულ წნევას, საშინელ გულისრევასა და კანზე გამონაყარს იწვევს. ეს სიმპტომები ალერგიულობის მაჩვენებელია, თუმცა, არა თავად ღვინის, არამედ მისი ცალკეული კომპონენტების - სულფატებისა და ჰისტამინების მიმართ. ღვინით გამოწვეული ალერგიები ბოლომდე შესწავლილი არ არის, მაგრამ დასტურდება, რომ ორგანიზმს, რომელიც კონკრეტულ სასმელს ვერ იტანს, შეუძლია სრულიად ნორმალურად მიიღოს სხვა დანარჩენი.

"სულ ორი ჭიქა დავლიე და ისეთი შეგრძნება მაქვს, თითქოს ხუთი ბოთლი გამოვცალე" - ამბობს პაციენტი ჯილ დევისი, რომელიც ვერც კი წარმოიდგენდა, რომ მისი უქეიფობის მიზეზი შეიძლება ღვინო გამხდარიყო, მაგრამ გარკვეული პერიოდის შემდეგ, როდესაც კიდევ ერთი ჭიქა დაამატა, ისე ცუდად იგრძნო თავი, გადაწყვიტა, ექსპერიმენტი აღარ გაეგრძელებინა. ასეთივე შეგრძნებები ჰქონდა მაშინაც, როდესაც მომდევნო ჯერზე რამდენიმე ჭიქა Bordeauxმიირთვა. ექიმთან კონსულტაცია არ გაუვლია, მაგრამ მიხვდა, რომ ღვინოს აღარ უნდა გაჰკარებოდა.

ანალოგიურ მდგომარეობაში აღმოჩნდა მეორე პაციენტი, სუზი რიჩარდსონი, რომელსაც ჭიქა ღვინომ საშინელი თავის ტკივილი დამართა. ამას გულისრევაც დაემატა. თუმცა მომდევნო ჯერზე მთელი ბოთლი დალია და ყველაფერმა კარგად ჩაიარა. სუზი იფიცება, რომ ალკოჰოლთან პრობლემა არასოდეს ჰქონია. არც იმის დაზუსტება შეუძლია, რომელი სასმელი იწვევდა ასეთ რეაქციას. თავად მიიჩნევს, რომ თეთრი ღვინო.

ვიღაცამ შეიძლება ეს ყველაფრი ნაბახუსევს დააბრალოს, მით უმეტეს, რომ სიმპტომები მსგავსია. თუმცა ყველაფერი ასე მარტივად არ არის და ამაში ელისონ გარდნერის მაგალითიც დაგვარწმუნებს: წინა საღამოს კარგად ჩაჟუჟუნებულმა ელისონმა მეორე დილას ისეთ მდგომარეობაში გაიღვიძა, ნაბახუსევი მონაგონი იყო: სახე სპილოსავით ჰქონდა გასიებული და ლაქებით დაფარული, ისე, რომ ახლობლებმა ძლივს იცნეს. ვითარება მხოლოდ რამდენიმე დღის შემდეგ გამოსწორდა, როდესაც ექიმის მიერ გამოწერილი ანტიჰისტამინური პრეპარატები მიიღო. მას შემდეგ ყოველთვის, როდესაც ღვინოს მიირთმევს, ელისონს ამგვარი მეტამორფოზები ეწყება. ამასთან, მისი ორგანიზმი სრულიად ნორმალურად რეაგირებს სხვა სახის ალკოჰოლზე.  

ეს შემთხვევები კარგად ასახავს ღვინოზე ალერგიული რეაქციების დიაპაზონს და გვიჩვენებს, რა რთულია ამ მოვლენების ზოგადი სტრუქტურირება. ასევე რთულია ამ რეაქციათა სიხშირის დაფიქსირება, რადგან ადამიანები, რომელთაც ეს პრობლემა აწუხებთ, იშვიათად მიმართავენ ექიმს. ისინი უბრალოდ, აცნობიერებენ, რომ ალერგიასთან ერთად მოუწევთ ცხოვრება. სამწუხაროდ, დაავადების რაოდენობის სტატისტიკა ამ ეტაპზე არ არსებობს.

ალერგიის ანატომია

მიუხედავად იმისა, რომ სიმპტომები მსგავსია, უნდა ვიცოდეთ, რომ ღვინოზე უარყოფით რეაქციათა უმეტესობა ალერგია არ არის. ნამდვილი ალერგიული რეაქცია გულისხმობს იმუნური სისტემის რეაქციას ალერგენზე, ყველაზე ხშირად - პროტეინზე. ამ დროს იგი არ იღებს საკვებ ცილას, რომელსაც უცხო სხეულად აღიქვამს. შედეგად, გამოიყოფა სპეციფიური ანტისხეულები (lgE-ანტისხეულების სახელით ცნობილი), რომლებიც დამცავ იმუნურ, ე.წ. პოხიერ უჯრედებს უერთდება. საკვების ალერგიული კომპონენტები კონტაქტში შედის lgE-ანტისხეულებთან, რაც მათ გასკდომას და შიგთავსის გამოთავისუფლებას იწვევს. შიგთავსში იგულისხმება აქტიური ქიმიური პროდუქტები, მაგალითად, ჰისტამინები, რომელთა მიერ გამოწვეული რეაქციები უარყოფითად აისახება კანზე, გულ-სისხლძარღვთა, სასუნთქ და საჭმლის მომნელებელ სისტემაზე. კვებითი ალერგიის მახასიათებლებია: გამონაყარი კანზე, ჩხვლეტები პირის ღრუში, სისხლის წნევის მომატება, გულისრევა, სუნთქვის გაძნელება და კუჭის აშლილობა. ყველა ეს სიმპტომი ალერგენის მოქმედებიდან რამდენიმე წუთის განმავლობაში აღინიშნება. ექსტრემალურ ვითარებაში, როდესაც ალერგენს  ერთდროულად რამდენიმე ორგანო "გამოეხმაურება," შესაძლოა მოხდეს ანაფილაქტური შოკი, რაც პაციენტის გარდაცვალებას იწვევს. ასეთ დროს აუცილებელია ადრენალინით სასწრაფო მკურნალობა (პრეპარატი ეპინეფრინი); ალერგიული რეაქციის მაღალი რისკის მქონე პირებს ავტოინექციებს უნიშნავენ.

სამეცნიერო კვლევაში, რომელიც ცოტა ხნის წინ იტალიელმა სწავლულებმა გამოაქვეყნეს, მოყვანილია მონაცემები ღვინით გამოწვეული ანაფილაქტური შოკის შესახებ. მეცნიერებმა გამოყვეს ორი სახის პროტეინი, რომელიც, მათი მოსაზრებით, ალერგიულ რეაქციას იწვევს - ენდოხიტინაზი და ლიპიდ-გადამტანი ცილა.

Aადამიანის სხეული ალერგიულ რეაქციას მხოლოდ ღვინოზე არ ავლენს. ხშირია კვების ზოგიერთი პროდუქტის აუტანლობა, რომელიც იმუნური სისტემის მონაწილეობის გარეშე მიმდინარეობს. მაგალითად, უკურეაქცია ლაქტოზაზე, რომელიც მოსახლეობის 10%-ს აღენიშნება. ლაქტოზა რძეში შემავალი პროტეინია. ჩვეულებრივ, ადამიანები ორგანიზმში შესაბამისი ფერმენტის, ლაქტაზას ნაკლებობას განიცდიან, რომელიც ლაქტოზას შლის. ამ ფერმენტის დასაშლელად პაციენტს დამატებით ფერმენტს უნიშნავენ. ყველაფერთან ერთად, საკვები პროდუქტები ფარმაკოლოგიურად აქტიურ კომპონენტებს შეიცავს, როგორიცაა ჰისტამინი, ტიროზინი ან სეროტონინი, რიმელთაც შეუძლიათ უარყოფითად იმოქმედონ ორგანიზმზე. ეს მოვლენა ძალიან ჰგავს ალერგიულ რეაქციას, ოღონდ იმუნური სისტემის მონაწილეობის გარეშე.

მავნებელი სულფიტები და ჰისტამინები

ედინბურგის ჰოსპიტალის პროფესორი, პამელა ევანი კვებითი ალერგიების სფეროში ერთ-ერთი წამყვანი სპეციალისტია. იგი ამტკიცებს, რომ ღვინის აუტანლობა ნამდვილი ალერგიული რეაქცია არ არის. "მეცნიერები ვარაუდობენ, რომ ადამიანების მგრძნობელობა ღვინოზე ცუდად განსაზღვრებადი ქიმიური კომპონენტების პირდაპირი ზემოქმედების შედეგია" - ამბობს ევანი.

ღვინო ქიმიკატების ნარევია, რაც "მავნე" ნივთიერებათა ამოცნობისას ბარიერებს ქმნის, თუმცა დადასტურებულია, რომ მსგავს რეაქციებს სულფიტები და ჰისტამინები იწვევს.

სულფიტები ყველა ღვინოშია, ოღონდ სხვადასხვა რაოდენობით. წარმოების პროცესში მათ ჰიგიენის დასაცავად იყენებენ, რისთვისაც უკვე ჩამოსხმულ სასმელს კონსერვანტის სახით უმატებენ. გარდა ამისა, სულფიტები ფერმენტაციის ბუნებრივი პროდუქტებია. ეს კომპონენტები ხშირად ღვინის მიმართ ფსევდოალერგიულ რეაქციებს განაპირობებს. მიიჩნევენ, რომ სწორედ ისინი იწვევს ასთმის ინიცირებასაც, ამიტომ აშშ-ში ყველა ღვინოს, რომელიც დიდი რაოდენობით სულფიტებს შეიცავს, ეს ინფორმაცია აუცილებლად ეტიკეტზე უნდა ჰქონდეს მითითებული.

ღვინით ინიცირებული ასთმა რთული ფენომენია, რომელიც სხვადასხვა მექანიზმს მოიცავს. თუ ეჭვობთ, რომ რომელიმე ღვინო სულფიტების შემცველობის გამო ნეგატიურად იმოქმედებს თქვენზე, აუცილებლად უნდა შეამოწმოთ თქვენი ორგანიზმის რეაქცია ამ კომპონენტებზე. შეგიძლიათ "ცდები" სალათებსა და ჩირეულზე ჩაატაროთ – მათში სულფიტების რაოდენობა ღვინოზე მაღალია. თუ შედეგი ღვინის მიმართ ალერგიულ რეაქციას ჰგავს, მაშინ სასმელის მოხმარებაზე უარი უნდა თქვათ.

ჰისტამინი ფარმაკოლოგიურად აქტიური ნაერთია, რომელსაც პოხიერი უჯრედები ალერგენის ზემოქმედების პასუხად გადმოისვრის. სწორედ ის ითვლება ღვინის აუტანლობის ერთ-ერთ მთავარ მიზეზად. წითელი ღვინოები 0,6-4ჰ/ლ ჰისტამინს შეიცავს, თეთრი - გაცილებით ნაკლებს. მეცნიერები მიიჩნევენ, რომ ღვინის მიმართ არატოლერანტული პაციენტების ორგანიზმს არ შეუძლია დასწიოს ჰისტამინის დონე დასაშვებ ზღვრამდე - შესაბამისი ფერმენტის, დიამინოოქსიდაზის დეფიციტის გამო, რომელიც ამ ნივთიერებას შლის. თუ მიგაჩნიათ, რომ ღვინოში შემავალი ჰისტამინი თქვენს ჯანმრთელობას ავნებს, სასმელის მიღებამდე ანტიჰისტამინური პრეპარატი მიიღეთ და შედეგებს დააკვირდით.

თქვენს რეაქციას ალკოჰოლზე შესაძლოა თქვენი რასაც განაპირობებდეს. აქ უკვე ვერაფერს იზამთ - მკურნალობის ნებისმიერი მცდელობა უშედეგო იქნება. ნაბახუსევის ერთ-ერთი უმთავრესი მიზეზი ტოქსინი აცეტალდეჰიდია. ეს ნაერთი ღვიძლში ენზიმ ალკოჰოლ-დეჰიდროგენაზის მიერ სპირტის დაშლის შედეგად წარმოიქმნება, მაგრამ ყველაზე ხშირად სპირტი ალდეჰიდ-დეჰიდროდენაზის ALDH ზემოქმედებით იშლება და ნაკლებმავნებელ ძმარმჟავად გარდაიქმნება. იაპონიისა და ჩინეთის მოსახლეობის 85% ALDH-ის დეფიციტს განიცდის, რაც ალკოჰოლის მოხმარებისას სისხლის გადამეტებულ მოწოლას იწვევს, ეს კი თავის ტკივილსა და გულისრევის მიზეზია. ALDH-ის დეფიციტს იშვიათად განიცდიან არააზიელი წარმოშობის ადამიანები.

იმის გამო, რომ ფსევდოალერგიული რეაქციების ზუსტი მიზეზების დადგენა რთულია, ყველაზე კარგი გამოსავალია თავი აარიდოთ პრობლემურ სასმელს. მართალია, ღვინის მოყვარულებს ეს ვერ დაამშვიდებს, თუმცა ამ ეტაპზე სხვა ალტერნატივა არ არის.

ღვინოები სულფიტებისა და ჰისტამინების დაბალი შემცველობით

სულფიტების დამატების გარეშე ღვინის წარმოება ძალიან რთულია, თუმცა არსებობს სასმელი ამ კომპონენტების გარეშე. ისინი ძალზე არასტაბილურია და აუცილებლად დაბალ ტემპერატურაზე უნდა ინახებოდეს. კომპანიაVintage Roots-ისორგანული ღვინოების სპეციალისტი, ლანს პიგოტი ალერგიით დაავადებულებს ორგანულ ღვინოთა მიღებას ურჩევს, რადან მათში სულფიტების დაბალი შემცველობაა. ასეთ სასმელს არაერთი კომპანია აწარმოებს, მათ შორის, Mosse დაSansonniere ანჟუში;  Dard & Ribo, Domaine Allemand, Benetiere  სამხრეთ რონაში; Gramenon – კოტ-დიუ-რონში; Bizot, Prieure Roch, Chassorney, Derain დაPacalet - ბურგუნდიაში;Chateau du Puy ბორდოში; Chateau Richard ბერჟერაკში; Tue Boeuf  ლუარის ველზედაBinner – ელზასში.

იმდენად, რამდენადაც ჰისტამინები ყურძნის მარცვალში შემავალი ბუნებრივი შენაერთებია, მათი შემცველობა მაღალია წითელ ღვინოში და გაცილებით დაბალი – თეთრში, ამიტომ მათ, ვისაც ღვინის მიმართ ალერგია აქვს, უპირატესობა თეთრ ღვინოებს უნდა მიანიჭონ.

მოამზადა ნანა კობაიძემ

© ღვინის კლუბი/Weekend