მალხაზ ხარბედია
ღვინით დახატული პორტრეტები
ის, ვინც ქართული ღვინის გარდა უცხოური მეღვინეობითაცაა დაინტერესებული, ამ ქალბატონის სახელს არაერთხელ მოკრავდა ყურს. ბევრს თვალიც ექნება გადავლებული მისი ცნობილი წიგნებისთვის, The Oxford Companion to Wine, World Atlas of Wine, Jancis Robinson's Wine-Tasting Workbook და ის აუარება სტატია, რომელსაც რობინსონი ყოველ დღე აქვეყნებს სხვადასხვა გამოცემაში. ჯენსისი მსოფლიოში ყველაზე ცნობილი ქალია, ვისი სახელიც ღვინოსთან ასოცირდება და იგი თითქმის 30 წელია ამინდს ქმნის ღვინის სამყაროში. ასეთი გამოთქმაც არსებობს, ვინც ჯენსისის რჩევებსა და რეკომენდაციებს უარყოფს, ის ძალიან რისკავსო.
ღვინოს რომ თავი დავანებოდ, პირადად მე ამ ქალს მხოლოდ იმიტომ ვცემდი პატივს, რომ მანჩესტერ იუნაიტედს გულშემატკივრობს, თუმცა ახლა მსოფლიოს ერთ-ერთ ყველაზე ტიტულოვან ღვინის ექსპერტზე გვაქვს საუბარი, ჰიუ ჯონსონის მეგობარსა და თანაავტორზე.
ჯენსის რობინსონი 1984 წელს გახდა ღვინის მაგისტრი, მას შემდეგ 20-ზე მეტი წიგნი გამოსცა და გახდა აუარება პრემიის ლაურეატი (ტიტულები და ჯილდოები იმდენად ბევრი აქვს, რომ სჯობს საერთოდ არც კი ვცადოთ მათი ჩამოთვლა). ოქსფორდში ფილოსოფიასა და მათემატიკას სწავლობდა, 1976 წელს Wine&Spirits Educational Trust-ში დაიწყო მუშაობა, იყო რედაქტორის ასისტენტი ჟურნალ Wine&Spirit-ში, არადა ამ დროს ძალზე ბუდნოვანი წარმოდგება ჰქონდა ღვინოზე, რადგან მაშინ ცოტა ვინმემ თუ იცოდა ღვინო, განსაკუთრებით კი ჟურნალისტებმა. 70-იან წლებში იგი ჯერ კიდევ რაღაც იდუმალებით იყო მოცული და თანაც ჯენსისის ოჯახში საერთოდ არც გაჭაჭანებულა ღვინო. მისი ოჯახი ძირითადად ვისკის მოიხმარდა.
პირველი აღმოჩენები ოქსფორდის უნივერსიტეტში სწავლის პერიოდს უკავშირდება. მაშინ სტუდენტებს შორის ყველაზე "კაი ტიპები" ღვინის მოყვარულთა საზოგადოებაში ერთიანდებოდნენ და იყო ერთი ამბავი, შთაბეჭდილებათა სნობური გაცვლა-გამოცვლა, ფრანგული დასახელებების რახა-რუხი ინგლისური აქცენტით და ა.შ. თუმცა, ერთხელაც, დეგუსტაციაზე, ღვინო გასინჯა, ბურგუნდიული Les Amoureuses Chambolle Musigny და მას მერე სამუდამოდ შეუყვარდა ეს იდუმალი სასმელი და ბურგუნდიულ ღვინოსაც შეჰფიცა ერთგულება.
დღეს, იგი და მისი მეუღლეც, ნიკოლას ლენდერი "ფაინენშელ თაიმსში" წერენ სვეტებს, ერთს ღვინის რუბრიკა მიჰყავს, მეორე კი გასტრონომიულ ტენდენციებსა და რესტორნებზე წერს კრიტიკულ წერილებს. ნიკოლასი ერთად-ერთი სარესტორნო კრიტიკოსია, რომელიც ადრე თავად იყო რესტორატორი და მეუღლეს შორეულ 70-იანებში თავისი რესტორნისთვის (L’Escargot) ე.წ. Carte des Vins კი შეადგენინა. მაშინ ჯენსისს პირველად მიეცა საშუალება ღვინოები რეგიონების მიხედვით კი არ დაელაგებინა, არამედ თავისებურებებისა და ტიპის მიხედვით.
ამ პერიოდიდანვე იწყება მისი, როგორც ღვინის კრიტიკოსის ბიოგრაფია და იგი დასაწყისიდანვე მიხვდა, რომ ღვინის კრიტიკა ძალზე სუბიექტური რამეა და ვთქვათ, ბუკერის პრემიის ჟიურისგან ან წყალში მხტომელთა და მოციგურავეთა მსაჯებისგან განსხვავებით, საკუთად პირის გემოსა და პრიორიტეტებს უნდა ენდო. ამის გამო ჯენსის რობინსონი თავის თავს კომენტატორს უწოდებს და ჰიუ ჯონსონივით, იგიც ფიქრობს, რომ ეს კომენტარი უფრო ფართო და ყოვლისმომცველია, ვიდრე უბრალო ქულების დასმა. სხვა კრიტიკოსები (უფრო მეტად ამერიკელები) ძირითადად კონკრეტულ ღვინოზე არიან კონცენტრირებულნი, მხოლოდ ხარისხსა და სტილზე საუბრობენ, მას კი დაწვრილებითი აღწერა უყვარს და ნებისმიერ ქულას კონტექსტში სვამს. ძალიან აინტერესებს ყველა დეტალი, რომელიც ამათუიმ რეგიონში ხდება მეღვინეობის დარგში, ნიადაგი, ამინდი, ტექნოლოგია და მრავალი სხვა. იგი მხოლოდ ყველაფერ ამის გათვალისწინებით წერს.
1983 წლიდან ჯენსის რობინსონმა ტელევიაზიასთანაც დაიწყო თანამშრომლობა, დააფუძნა გადაცემა The Wine Programme, რომელმაც ნამდვილი რევოლუცია მოახდინა მეღვინეობაშიც და მას-მედიაშიც, რადგან, ჯერ ერთი, ასეთი გადაცემა ადრე არ არსებობდა, და კიდევ, გადაცემა ქალს მიჰყავდა. გადაცემა ჯერ Channel 4-ზე აჩვენეს, შემდეგ ავსტრალიაში, ახალ ზელანდიაში, ჰონკონგში… ამ გადაცემის გამოსვლის მერე Master of Wine-ის დიპლომის აღება გადაწყვიტა, რისთვისაც გამოცდების ჩაბარება იყო საჭირო. ჯერ დაეზარა დიპლომის მისაღები გამოცდებისთვის მზადება, მაგრამ ერთხელაც, ვიღაცის სტატია წაიკითხა, სადაც ავტორი ჟურნალისტებს და კრიტიკოსებს კონკრეტულ ღვინოებს ადრიდა. ჯენსისი Beaujolais-სთან ყო შედარებული, მსუბუქი ხილის ტონებიან ნაკლებადხარისხიან ღვინოსთან, რომელსაც თითქმის არ გააჩნია დაძველების პოტენციალი. ამ ერთი შედარების ჯინაზე, მან გადაწყვიტა დაემტკიცებინა ყველასთის, რომ დავარგების დიდი პოტენციალი აქვს და იმდენი იმეცადინა, რომ დღემდე არ ამოსდის ის თეორიული დეტალები თავიდან. თანაც ჯენსისი ამ დროს ფეხმძიმედ იყო, დალევით საერთოდ ვერ სვამდა და დეგუსტაციებზეც, მხოლოდ ყნოსავდა და აფურთხებდა. თუმცა, სწორედ ფეხმძიმობამ გაუმძაფრა ყნოსვა და პირის გემო და პირველი ყველაზე მნიშვნელოვანი აღმოჩენებიც სწორედ მაშინ გააკეთა ღვინის შესახებ. გამოცდა პირველივე ჯერზე ჩააბარა და როგორც ჩანს, იმდენად გადაიღალა ღვინით, რომ გარკვეული დრო დიზაინში გადაერთო, რამდენიმეჯერ გადასცა BBC Design Awards და დოკუმენტური ფილმიც გადაიღო (Design Classics).
ცალკე საუბრის თემაა ჯენსის რობინსონის წიგნი The Oxford Companion to Wine, რომელიც ამ ტიპის პირველი ენციკლოპედიური გამოცემა აღმოჩნდა. მართალია მანამდე არსებობდა ცნობარები, მაგრამ არც ერთი წიგნი არ აკმაყოფილებდა იმავდროულად გეოგრაფიულ, ტექნოლოგიურ და ისტორიულ მოთხოვნებს. წიგნს დიდი წარმატება ხვდა წილად, იმდენად, რომ მას შემდეგ ღვინოზე წერა ჯენსის რობინსონისთვის შემოსავლის ერთად-ერთ წყაროდ იქცა. ის და ჰიუ ჯონსონი ღვინის მწერალთა შორის გამონაკლისები არიან, რომლებიც მხოლოდ წერით ირჩენენ თავს (ბევრი ჟურნალისტისთვის ღვინოზე წერა ჰობი უფროა).
როცა ოთხმოციან წლებში "ბიბისიმ" The Wine Programme-ს დაფინანსება შეუწყვიტა, მან და მისმა ქმარმა გადაწყვიტეს კერძო ტელევიაზიაში ჩაედოთ ფული (1.5 მილიონი დოლარი), თუმცა თავდაპირველად ბრიტანელებთან არც თანამშრომლობენ, არამედ კანადის Food Channel, გერმანული Discovery და იტალიური National Geographic-ითვის იღებდნენ ფილმების სერიას ღვინის შესახებ.
ჯენსის რობინსონი აქტიურად თანამშრომლობს British Airways-თან, ვისთვისაც მრავალი წელია ადგენს ღვინის რუკებს (Carte des Vins). თავიდან ავიაკომპანიამ სამი ექსპერტი დაიქირავა, მაიკლ ბროდბენტი (ღვინის კრიტიკოსი, აუქციონერი და International Wine and Food Society-ს პრეზიდენტი), ჰიუ ჯონსონი და ჯენსის რობინსონი. ისინი 2 თვეში ერთხელ იკრიბებოდნენ ჰითროუს აეროპორტში და 100 ღვინის ბრმა დეგუსტაციას აწყობდნენ (ღვინოებს ავიაკომპანია არჩევდა ტენდერის საფუძველზე). ეს გართობა მანამ გრძელდებოდა, სანამ 5 ღვინო არ დარჩებოდა მაგიდაზე და ბოლოს შესაძლოა სულაც 2 ან 1 ნიმუში დარჩენილიყო მენიუში შესატანად. ერთ ინტერვიუში ისიც თქვა ჯენსის რობინსონმა, ძალიან უნდა განსხვავდებოდეს ერთმანეთისგან ფრენისას დასალევი და დედამიწაზე დასაგემოვნებელი ღვინოებიო. საქმე ისაა, რომ ფრენის დროს პირის ღრუს რეცეპტორები "იშრიტება", ნაკლებად მგრძნობიარეა და დახვეწილი ღვინის ნიუანსებს ვერ გრძნობს კარგად. ის ჰაერიც, რომლითაც ადამიანი თვითმფრინავში სუნთქავს, გადამუშავებულია, ფილტრებში გატარებული და ესეც მოქმედებს თურმე. ამიტომ შედარებით ადვილად ამოსაცნობ, გარკვეული აზრით აგრესიულ ღვინოებსაც კი ურჩევს თავიანთ დამკვეთებს, მდიდარი ხილის გემოთი.
სხვათა შორის, ჯენსის რობინსონისთვის სკანდალური განცხადებებიც არაა უცხო: მაგალიტად, კაბერნესა და შარდონეს ყველაზე ჩვეულებრივ, უბრალო და არაფრით გამორჩეულ ჯიშებს უწოდებს. აღიარებს, რომ ქვეყანაზე ამ ჯიშებისგან დაწურული ბევრი კარგი ღვინოა, მაგრამ რისლინგსა და პინო ნუარს მაინც ვერ შეედრებიან (ესეც ბურგუნდიული ღვინისათვის მიცემული ერთგულების ფიცი).
და კიდევ, რობინსონი თავისი შვილების დაბადების წლებსაც ვინტაჟების (მოსავლის წლების) მიხედვით არჩევს, ღვინის მოყვარულებს კი ურჩევს, "კარგი დეგუსტატორი რომ იყო, განსაკუთრებული ფიზიოლოგიური მონაცემები კი არაა საჭირო, არამედ საქმის სიყვარული და იმის უზარმაზარი სურვილი, რომ იცოდე და გესმოდეს ღვინო".
ბეჭდვა
თქვენი კომენტარი