რატომ წაიღო ქვეყანა წყალმა

ასეთი მძიმე მდგომარეობის მიუხედავად, მთავრობამ გასულ წელთან შედარებით, 2010 წლისათვის ნაპირსამაგრი სამუშაოებისათვის გათვალისწინებული თანხა 9 მლნ ლარიდან 1,8 მლნ ლარამდე შეამცირა.

13–დან 17 მარტის ჩათვლით, გადაუღებელი წვიმების გამო, წყალდიდობამ საქართველოში ათასობით ჰექტარი სახნავ-სათესი მიწა დააზიანა. მილიონობით ლარი იზარალა მევენახეობა–მეღვინეობის წამყვანმა რეგიონმა – კახეთმა, სადაც მდინარეები რამდენიმე ადგილას კალაპოტიდან გადმოვიდა და სავარგულები დატბორა. რაღა თქმა უნდა, დაზიანებული ვენახები დიდი დარტყმაა ისედაც წაგებაზე მომუშავე მცირე მარნებისთვის და მევენახეებისთვის.

ახმეტის მუნიციპალიტეტის გამგებლის, კობა მაისურაძის თქმით, ოთხდღიანმა წვიმამ ახმეტის რაიონის თითქმის ყველა სოფლის მდინარე აადიდა. ყველაზე მეტად სოფელი ქვემო ალვანი დაზარალდა, სადაც ასამდე საცხოვრებელი სახლი დაიტბორა, დაიხოცა შინაური ფრინველი და პირუტყვი. „მდინარე ალაზნისთვის კალაპოტის შეცვლას ვერ ვახერხებთ. წყალი სოფლის ქუჩებში მოედინება, გზებს ანგრევს და სავარგულებს აზიანებს“, - ჩიოდა ახმეტის გამგებელი და დედაქალაქიდან შველას ითხოვდა.

„მთავრობის პრიორიტეტი მოსახლეობაა და არა სავარგულები. სავარგულები ზიანდება მაშინ, როცამდინარე დიდდება.ჩვენ კი,ძირითადად, აქცენტი გაკეთებული გვაქვს იმაზე, რომ თვითონმოსახლეობას და მათ საცხოვრებელსახლებს არ შეექმნას პრობლემები“, - ასეთი პასუხი გასცა გარემოს დაცვის სამინისტროს ნაპირსამაგრი დეპარტამენტის ხელმძღვანელმა, ტარიელ ბერიძემ „კახეთის საინფორმაციო ცენტრს“ კითხვაზე, თუ რატომ ვერ ახერხებს მთავრობა ეფექტური ზომების მიღებას სტიქიის შემოტევისას.

რეზო გეთიაშვილის შეფასებით, გარემოს დაცვის სამინისტროს მაღალჩინოსანი, ფაქტობრივად, აღიარებს, რომ სტიქიების დროს საქართველოს მთავრობას ადამიანების სიცოცხლის გადარჩენაც კი უჭირს: „მთავრობა ვერავის აძლევს გარანტიას, რომ მათ საარსებო გარემოს წყალი არ წაიღებს ან მეწყერი არ შთანთქავს. ხოლო რაკი აქცენტი მხოლოდ ადამიანების სიცოცხლის გადარჩენაზე კეთდება და საარსებო გარემოს დაცვაზე არავინ ფიქრობს, ეს ნიშნავს, რომ სახელმწიფო ზერელედ ეკიდება მოქალაქეთა უსაფრთხოებას. კონკრეტულად ტარიელ ბერაძეს კი, რომელიც ნაპირსამაგრ დეპარტამენტს ხელმძღვანელობს, საკუთარი პასუხისმგებლობა მხოლოდ იმ მცირედი თანხების განაწილება ჰგონია, რასაც მას ფინანსთა სამინისტრო აძლევს. არადა, სწორედ მან უნდა მოითხოვოს სახელმწიფო ბიუჯეტში ადეკვატური დაფინანსების გათვალისწინება, რათა ქვეყანა წყალმა არ წაიღოს. სწორედ მან უნდა მიაწოდოს აღმასრულებელ ხელისუფლებასაც და საზოგადოებასაც ინფორმაცია მოსალოდნელ საფრთხეებზე. სამწუხაროდ, ასე არ ხდება და ამიტომ ფინანსთა სამინისტროს რომელიღაც ბუღალტერი წყვეტს, რა თანხები გამოყოს ნაპირსამაგრი სამუშაოებისთვის“. 

13-დან 17 მარტის ჩათვლით, სტიქიამ კახეთი 1 455 000 ლარითაზარალა.ადიდებულმა მდინარე ილტომ ახმეტა-თიანეთის 24-ე კილომეტრზე გზა წაიღო და ილტოს ხეობის 8 სოფელი გარესამყაროს მოსწყვიტა. ილტომ ახმეტის სასმელი წყლის სათავე ნაგებობაც დააზიანა და რაიონის მოსახლეობის 80% რამდენიმე დღით სასმელი წყლის გარეშე დარჩა.

საგარეჯოს მუნიციპალიტეტში კალაპოტიდან გადმოსულმა მდ. თვალთხევმა რამდენიმე საცხოვრებელი სახლი და საკარმიდამო ნაკვეთები დატბორა.

საცხოვრებელი სახლის პირველი სართულები, ეზოები და სასოფლო-სამეურნეო ნაკვეთები დაიტბორა გურჯაანის მუნიციპალიტეტის სოფლებში – ძირკოკში, ვეჯინსა და კოლაგში. ადიდებულმა ჭერმისხევმა სოფელ ჭერემთან დამაკავშირებელი ერთადერთი გზა დააზიანა, რის გამოც სოფელში მისვლა–მოსვლა მხოლოდ საცალფეხო ბილიკებით ხერხდებოდა. სასოფლო-სამეურნეო სავარგულები და ვენახები დაიტბორა სოფლებში შაშიანში, ახაშენსა და ველისციხეში. ე.წ. ახტალის ხევიდან გადმოვარდნილმა წყალმა სოფელ ჭანდარში 40 ჰა ნაკვეთი ქვა-ღორღით და ნაგვით გაავსო. წყალმა ნაკვეთებთან მისასვლელი ხიდიც წაიღო.

როგორც „კახეთის საინფორმაციო ცენტრს“ სოფელ ჭანდრის მკვიდრმა, ოთარ ნაცვლიშვილმა განუცხადა, ხევი, რომელიც სასოფლო-სამეურნეო სავარგულების შუაში ჩამოდის, მეექვსე წელია, გასაწმენდია: „ვეღარ ვითვლით,იმდენი განცხადება შევიტანეთმუნიციპალიტეტის გამგეობაში, მაგრამ არავინ ყურადღებას არ გვაქცევს. რამდენჯერმე დავიტბორეთ, დავზარალდით, მაგრამ ყურადღება მაინც არ გვეღირსა. გასულ წელს სოფლის დახმარების პროგრამით გამოყოფილი თანხა თითქოს ამ ხევის გაწმენდაზე დახარჯეს, მაგრამ სინამდვილეში არაფერი გაუკეთებიათ“.

თელავის რაიონში ასობით ჰექტარი სასოფლო-სამეურნეო სავარგული დაიტბორა. „სოფელ ვანთაში ხევი 1956 წლის შემდეგ არ ადიდებულა. ახლა კიხევი კალაპოტიდან გადმოვარდა და წყალი ქუჩებში მოდიოდა. საბედნიეროდ, მსხვერპლი არ არის. სოფლის ბოლოს სავარგულებისდიდი ნაწილი დაიტბორა“, - განაცხადა სოფელ ვანთის ტერიტორიული ორგანოს რწმუნებულმა, იოსებ იოსებაშვილმა.

            სამწუხაროდ, კახეთი გამონაკლისი არ ყოფილა. იმავე პერიოდში სტიქია მძვინვარებდა ქართლშიც. ორდღიანი გადაუღებელი წვიმების დროს ადიდდა შიდა ქართლის მდინარეები – მტკვარი, ლიახვი, ტორტლა და ლეხურა. საფრთხე შეექმნა გორისა და კასპის რაიონებს. ქალაქ გორის ქუჩებში ერთი ღამის განმავლობაში შეუჩერებელინიაღვარი მოდიოდა.

            არანაკლები პრობლემები შეიქმნა დასავლეთ საქართველოში. იმერეთის რეგიონს მილიონ ლარზე მეტი ზიანი მიადგა. ადიდებულმა მდინარეებმა – რიონმა, ცხენისწყალმა და ყვირილამ პრობლემები თერჯოლას, ვანს, ხონსა და წყალტუბოს შეუქმნა. ყველაზე მეტად თერჯოლის რაიონი დაზარალდა. სოფელ სიმონეთთან მდინარემ ხიდი წაიღო. მარტო ამ ხიდის აღდგენა 800 000 ლარამდე დაჯდება.

ხონის რაიონში მდ. ცხენისწყალმა სოფელ ლეხაინდრავოსთან დამაკავშირებელ ხიდთან 60 მეტრი გზა წაიღო. საინტერესოა, რომ სწორედ ამ ნაწილში 2009 წელს მდინარეს ნაპირი გაუმაგრეს. თურქული კომპანიის მიერ აგებულმა დამბამ ადიდებული მდინარის ძალას ვერ გაუძლო და დაინგრა. მდინარემ ასევე დატბორა წყალსაცავი, საიდანაც ხონის რაიონის მოსახლეობა სასმელ წყალს იღებს.
            სტიქიამ შეუტია რაჭა–ლეჩხუმსაც. სამდღიანი კოკისპირული წვიმის გამო, ადიდებულმა რიონმა სოფელ ორბელში 50-მდე ოჯახი გარესამყაროს მოწყვიტა, სამანქანო გზა კი მეწყერმა ჩაიტანა. ორბელის მეწყერსაშიში ზონიდან აუცილებელი გახდა ხუთი ოჯახის გასახლება.

ცაგერში მდინარე ლაჯანურმა 30 ოჯახი დატბორა. წყალში მოყვა პირუტყვი და სახნავ–სავარგულები. მეწყერმა დააზიანა ცაგერი–ამბროლაურის ავტომაგისტრალი.

ამბროლაურის რაიონში რიონი რამდენიმე ადგილზე გადმოვიდა კალაპოტიდან. სოფელ ბუგეულში მთის ფერდობი ჩამოიშალა და საავტომობილო გზა ჩაიხერგა. ონის რაიონის ნაწილი, უგზოობის გამო, გარე სამყაროს მოწყდა.

 

            გამოიდარა თუ არა, სტიქიამ უკან დაიხია, თუმცა, ძველი პრობლემები პრობლემებად რჩება. სპეციალისტები ხელისუფლებას კომპლექსური ღონისძიებების გატარებისკენ მოუწოდებენ. მათი რჩევით, სახელმწიფო ბიუჯეტის ფორმირებისას აუცილებელია, ფინანსები გათვალისწინებული იყოს მონიტორინგისათვის, პრევენციისათვის და უშუალოდ სტიქიით მიყენებული ზარალის აღმოხვრისათვის.

სამწუხაროა, რომ ხშირ შემთხვევაში სტიქიას ადამიანებიც „ეხმარებიან“ – ჩეხავენ დამცავ ტყეებს, რასაც მეწყერები მოსდევს. მთაგორიან რეგიონებში დაკარგულია დატერასების ტრადიციები, რის გამოც ფერდობებზე გაშენებული ვენახები მუდმივად ჩამორეცხვის რისკის ქვეშაა. ხშირად ვენახებს და ყანებს ზედ მდინარის პირას ნახავთ, მაშინ, როცა ნაპირს ჯებირი არ იცავს.

აი, თქვენც დაჰყურებთ ფოტოსურათს, სადაც სოფელ საცხენეს მკვიდრი, ვიქტორ დვალიშვილი მდინარე შორახევისგან მიტაცებულ შვილივით ნაზარდ ვენახს დასტირის. მართლაც გულდასაწყვეტია, რომ ამხელა შრომა წყალში ჩაიყარა – როგორც პირდაპირი, ისე სიმბოლური გაგებით. ჩვენც გვიჭირს, ეს სტატია იმედიანად დავამთავროთ, რადგან კარგად გვესმის, რომ ყოველთვის მზიანი ამინდი არ იქნება. ჩვენი უსაფრთხო ცხოვრება კი, როგორც ჩანს, ამინდზეა დამოკიდებული.