დაბრუნება რუსეთში - ქართული ღვინო და ახალი საბაჟო კავშირი

 

მართლაც, მეფის რუსეთიდან მოყოლებული, საქართველო ჩრდილოელი მეზობლისთვის ღვინის ერთერთი მთავარი მიმწოდებელი იყო. წლების განმავლობაში  ქართულმა ღვინომ რუს მომხმარებელში ნდობა და სიყვარული მოიპოვა. რუსეთში ამბობენ, რომ კონკურენციის არარსებობამ თანდათან გამოიწვია ქართული ღვინის ხარისხის შესამჩნევი გაუარესება, რამაც პიკს გასული საუკუნის 90-იან წლებში მიაღწია. ამის ბრალი იყო თუ ორ მეზობელს შორის დაძაბული პოლიტიკური ურთიერთობების, 2006 წლის გაზაფხულზე რუსეთმა პირველად აკრძალა ქვეყანაში ქართული ღვინის შეტანა, რის ოფიციალურ მიზეზადაც რუსულმა მხარემ ჩვენი პროდუქციის დაბალხარისხიანობა დაასახელა (ღვინოში აღმოჩენილ იქნა ჯანმრთელობისთვის საშიში ნივთიერებები - მძიმე ლითონები და პესტიციდები). უკვე დახლებზე დადებული პროდუქცია მოიხსნა გაყიდვიდან, რამაც ძალიან დააზარალა ქართველი ბიზნესმენები. ამასთან, იმპორტის აკრძალვამდე ქართული ღვინის 80%-ის რეალიზება სწორედ რუსულ ბაზარზე ხდებოდა, რამაც გამოიწვია საქართველოში ღვინის წარმოების რამდენჯერმე შემცირება. თუმცა, როგორც მოგვიანებით ვნახეთ, ამ ემბარგოს აღმოაჩნდა გარკვეული დადებითი შედეგებიც. სწორედ მისი დამსახურებით, ქართული ღვინის მასობრივი ფალსიფიცირება შეწყდა, ხარისხი კი შესამჩნევად გაუმჯობესდა.

2006 წელს ემბარგო ქართული ღვინის გარდა, მოლდოვურსაც შეეხო. თუმცა 2007 წელს მოლდოველმა მეღვინეებმა მოახერხეს თავიანთი პროდუქციის რუსულ ბაზარზე დაბრუნება. მიუხედავად გარკვეული მცდელობებისა, ქართულმა მხარემ ეს ვერ შეძლო. მავანი იტყვის, რომ ამაში გადამწყვეტი როლი რუსეთ - საქართველოს შორის დაძაბულ ურთიერთობებს და შემდგომში კონფლიქტის ესკალაციას მიუძღოდა და მართალიც იქნება. თუმცა, სამართლიანობა მოითხოვს აღინიშნოს, რომ თავიდანვე ქართული ღვინის აკრძალვა რუსულ ბაზარზე მხოლოდ პოლიტიკური მოტივებით განპირობებული არ ყოფილა. გასულ წელს, საქართველოს ელჩი რუსეთში, ეროსი კიწმარიშვილი ალაპარაკდა ქართული პროდუქციის რუსეთის ბაზარზე დაბრუნების შესახებ და აღნიშნა, რომ მინერალურ წყალზე ემბარგოს მოხსნა გაცილებით ადვილი იქნებოდა, ვიდრე ღვინოზე. კიწმარიშვილმა განაცხადა, რომ ღვინოსთან დაკავშირებული სირთულეები არ უკავშირდება რუსული ბაზრის პრობლემას, ამის მიზეზი ჩვენში და ხარისხზე შიდა კონტროლში უნდა ვეძებოთო.                                   

ბოლოდროინდელი მოვლენების გათვალისწინებით, ქართული ღვინო შესაძლოა იმაზე ადრე და ადვილად დაბრუნდეს რუსულ ბაზარზე, ვიდრე ამას ვინმე წარმოიდგენდა. შესაძლოა ეს რუსეთთან ყოველგვარი მოლაპარაკებების გარეშეც კი მოხდეს. საქმე იმაში გახლავთ, რომ ამა წლის პირველი ივლისიდან რუსეთის, ბელორუსიის და ყაზახეთის საბაჟო კავშირის ახალი სამართლებრივი ნორმები შევა ძალაში, რამაც შეიძლება ავტომატურად გაუხსნას გზა ქართულ პროდუქციას. ავტომატურად იმიტომ, რომ ქართული ღვინო და მინერალური წყალი ბელორუსიასა და ყაზახეთში თავისუფლად იყიდება, აღნიშნული ნორმები კი სამივე ქვეყნისათვის საერთოა და შესაბამისად, რუსეთს მოუწევს ან მოხსნას ემბარგო, ან აიძულოს თავისი მოკავშირეები, თავადაც აკრძალონ აღნიშნული პროდუქცია. თუ რუსეთის ფედერაცია ვერ მიიღებს ემბარგოზე მათ თანხმობას, მას მაინც შეეძლება დაბლოკოს ქართული ღვინო, თუ იგი მის ტერიტორიაზე საზღვაო ტრანსპორტით შეაღწევს. მაგრამ თუ ქართულ ღვინოს განაბაჟებენ ბელორუსიაში, მას ხელს ვერაფერი შეუშლის მოხვდეს რუსულ ბაზარზეც.

ასტანასა და მინსკს, ბუნებრივია, არ აქვთ მოსკოვზე  დიდი გავლენა, მაგრამ როცა საქმე საბაჟო კავშირს ეხება, მათაც შეუძლიათ გარკვეული ბერკეტების ამოქმედება. ამის მიზეზი ისაა, რომ  რუსეთის ფედერაციისთვის აღნიშნული კავშირი ძალიან მნიშვნელოვანია. ეს არის კავშირი, რომლის ჩამოყალიბებაც ძირითადად განპირობებული იყო იმ ფაქტორით, რომ რუსეთმა ვერ მოახერხა საერთაშორისო სავაჭრო ორგანიზაციაში გაწევრიანება. აქედან გამომდინარე, რუსეთი ძლიერ დაინტერესებულია ევრაზიის სივრცეში ახალი, ალტერნატიული საერთო ეკონომიკური სივრცის შექმნით. შეგახსენებთ, კავშირის შექმნისა და მისი სამართლებრივი ბაზის ფორმირების შესახებ გადაწყვეტილება ЕврАзЭС-ის ქვეყნებმა სოჭის სამიტზე 2006 წელს მიიღეს. კავშირის მთავარი მიზანი მონაწილე ქვეყნებს შორის ეკონომიკური საზღვრების მოშლა და საერთო საბაჟო ტარიფების მიღება-ამოქმედებაა. ვინაიდან რეალური და ეფექტური ეკონომიკური ინტეგრაცია შესაძლებელია მხოლოდ კარგად განვითარებული ეკონომიკური პოტენციალის მქონე ქვეყნებს შორის, კავშირში თავიდანვე მოიაზრებოდა ოთხი სახელმწიფო – რუსეთის ფედერაცია, ბელორუსია, ყაზახეთი და უკრაინა. უკრაინა რიგი მიზეზების გამო, არ შევიდა ამ კავშირში, რაც თავისთავად აფერხებს დსთ-ის ეკონომიკურ ინტეგრაციას, თუმცა ევრაზიულ სამეულს მაინც კარგი პერსპექტივა აქვს, რადგან რუსეთი, ბელორუსია და ყაზახეთი ერთად საბჭოთა კავშირის ეკონომიკური პოტენციალის თითქმის 83%-ს ფლობდნენ და ამ მხრივ დღესაც გაცილებით განვითარებულები არიან მოკავშირე სახელმწიფოებთან შედარებით. ამ კავშირის მეორე მნიშვნელოვანი მიზანი იმაში მდგომარეობს, რომ ЕврАзЭС-ის ქვეყნები გაწევრიანდნენ მსო-ში, როგორც ერთი მთლიანი ორგანიზაცია. ექსპერტებს მიაჩნიათ, თუ რუსეთი, ყაზახეთი და ბელორუსია ერთად დაიწყებენ მსო-სთან მოლაპარაკებებს, ეს მათთვის უფრო მომგებიან პირობებში მოხდება. როგორც ჩანს, მონაწილე ქვეყნებისთვის ეს უაღრესად დიდი მნიშვნელობის პროექტია, პირველ რიგში კი ეს რუსეთისთვისაა სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანი.

ბოლო წლებში ქართული ღვინის კომპანიებიც აღწევენ წარმატებებს, მაგრამ         ამის მიუხედავად, რუსი ექსპერტების აზრით, რუსულ ბაზარზე დაბრუნების შემთხვევაში, ქართული ღვინო ვეღარ აღიდგენს უწინდელ პოზიციებს, რაც განპირობებულია არამხოლოდ დიდი კონკურენციით, არამედ უკვე გაფუჭებული სახელითა და გარკვეულწილად, 2008 წლის აგვისტოში მომხდარი მოვლენებითაც. თუმცა ისიც ეჭვგარეშეა, რომ რუსულ ბაზარზე დაბრუნების შემთხვევაში, ქართული ღვინის მწარმოებელი უფრო მეტ მოგებას მაინც ნახავს. მთავარია, პირველი ივლისიდან საბაჟო კავშირის საერთო ნორმები ამოქმედდეს.