ჯაყელების გზა ნადირობიდან მეღვინეობამდე

ყველაფერი გარეულ ქათამზე ნადირობით დაიწყო. წარმოშობით მესხი (გურული) ძმები – მალხაზ და ზაზა ჯაყელები ხშირად ჩადიოდნენ კახეთში, ხაშმში, ტყის ქათამზე სანადიროდ. მათ, სოფელ ხაშმის მკვიდრი, შოთა ფეტვიაშვილი მასპინძლობდა ხოლმე. საქართველოში ნადირობა კი, მოგეხსენებთ, ბოლოს ქართული ღვინის სმით მთავრდება. ერთ-ერთი ასეთი ნადირობისა და შოთას დაყენებული ხაშმური საფერავის გასინჯვის შემდეგ, დაიბადა იდეა, რომ ჯაყელებსა და შოთას ერთად გაეშენებინათ ვენახი საგარეჯოს რაიონის სოფელ ხაშმში.

ხაშმი სახელგანთქმული სოფელია ღვინის, განსაკუთრებით კი სწორედ საფერავის მოყვარულთათვის. ასე შეიქმნა ბრენდი – “ჯაყელების ღვინოები”. ხოლო კომპანიას, “ჯაყელების ორგანული ვენახი და ღვინოები” უწოდეს. ნადირობით დაწყებული საქმე ჯაყელებმა შემდგომში მათ მიერ წარმოებული ღვინის პირველ ეტიკეტზეც ასახეს - ღვინის ბოთლების პირველ პარტიას ეტიკეტზე ტყის ქათმის გამოსახულებაც ამშვენებდა. იქვე წაიკითხავდით ისტორიას, როგორ და საიდან დაიწყო ჯაყელების ღვინის ამბავი.   

 

“ეს საქმიანობა ძალიან “ქართულად” დავიწყეთ, ანუ - ძალიან დილეტანტურად”,  - იხსენებს მალხაზ ჯაყელი, - “დასაწყისში მეგონა, რომ ყველა კახელმა იცოდა ვენახის მოვლა და ყველა კახელი მეღვინე იყო. მიმაჩნდა, რომ თუ ღვინოს წყალსა და შაქარს არ მივცემდით, აუცილებლად მაღალი ხარისხის ღვინო გამოვიდოდა. აი, სულ ეს იყო ჩემი ცოდნა 2001 წელს, როდესაც მეღვინეობით დავინტერესდით და საქმიანობა დავიწყეთ. თავიდან შეცდომებიც დავუშვით - გაშენებისას, ნერგის გამოყვანისას და ა.შ... მაგრამ უშეცდომოდ საქმე არასოდეს გამოდის”.

სწორედ ამიტომ, მალხაზ ჯაყელი დამწყებ მეღვინეებს ურჩევს, თავდაპირველად ბევრი ისწავლონ - წაიკითხონ, გაიგონ ღვინისა და ვაზის შესახებ და მხოლოდ ამის შემდეგ მოჰკიდონ ხელი ამ მეტად რთულ, მაგრამ უაღრესად საინტერესო საქმეს. მისი თქმით, ღვინის წარმოება საკმაოდ ძნელი, გრძელვადიანი პროექტია და პირველ ეტაპზე არანაირად არ უნდა ველოდოთ განსაკუთრებულად დიდ მოგებას. პირველ ეტაპზე, საერთოდ, მოგებაზე ფიქრიც კი ზედმეტია.

ძმებმა ჯაყელებმა ხაშმში ვენახის გაშენება როცა გადაწყვიტეს, თავიდან 10 000 დოლარის სესხება მოუწიათ. საქმეს დღემდე “მხრებით ეწევიან”, ანუ, დამატებითი ხარჯები ყოველთვის მათი პირადი თანხიდან იფარება. ხანდახან კი უწევთ მცირეოდენი ფულის სესხება, მაგრამ საქმეს, ძირითადად, მაინც საკუთარი სახსრებით აფინანსებენ.  

2002 წელს ახლადდარსებულმა კომპანიამ ცივ-გომბორის ქედის სამხრეთ-დასავლეთით, ივრის ზეგანზე, სადაც უამრავი ქაცვი, ასკილი და მაყვალია, კერძოდ - სოფელ ხაშმში, რამდენიმე ასეული ძირი ვაზი ჩაყარა. მომდევნო წელს კი, უკვე 3 ჰექტრამდე ვენახის გაშენება მოახერხეს.Mმანამდე, რა თქმა უნდა, სანერგე ნაკვეთი ცალკე ჰქონდათ გაკეთებული. თავიდან ნერგების ხარისხთან დაკავშირებით გარკვეული პრობლემებიც შეექმნათ, მაგრამ შემდგომში ამას მათი ღვინის ხარისხზე უარყოფით გავლენა არ მოუხდენია.

“როდესაც ღვინის დაყენება დავიწყეთ, შოთას სულ ვეკითხებოდი: როდის უნდა გადავიღოთ? როგორ უნდა დავწუროთ? როგორ შევინახოთ და სხვა... ძალიან მინდოდა, ამ დარგში რაღაცა მენახა, მესწავლა, საკუთარი ხელით გამეკეთებინა... მაშინ ღვინოში დიდად ვერ ვერკვეოდი, ისევე, როგორც თანამედროვე ქართველების უმეტესობა. მერე კი მართლაც ბევრი რამის სწავლა მომიწია”, – ამბობს მალხაზ ჯაყელი და სწორედ ასეთი მძაფრი დაინტერესებით ხსნის იმასაც, რომ ბოლოს “ჯაყელების მარანი” ბიოლოგიურ მეურნეობათა ასოციაცია “ელკანას” დაუკავშირდა.

 

“ელკანაში” ჯაყელების კომპანია 2003 წელს გაწევრიანდა. ახალბედა მეღვინეებისათვის ძალიან ახლობელი აღმოჩნდა ამ არასამთავრობო ორგანიზაციის ფილოსოფია, რაც ორგანული პროდუქტების პოპულარიზაციას გულისხმობს. “ელკანას” დახმარებით ჯაყელები ჩაერთვნენ პროექტში, რომელიც ორგანული მეღვინეობის ხელშეწყობას ითვალისწინებდა. “ელკანამ” მათ კომპანიას გაუკეთა რებრენდინგიც, კერძოდ - ეტიკეტზე გაჩნდა ასოციაციის ემბლემა და წარწერა, რომ ღვინო ბიოლოგიურად სუფთა პროდუქტია. რებრენდიგის შემდეგ პროდუქტის ფასი, ხარისხის შესაბამისად, შედარებით გაიზარდა. ჯაყელების 2009 წლის მოსავლის ღვინო კი უკვე სერტიფიცირებულია, როგორც ორგანული ანუ ბიოლოგიურად სუფთა პროდუქტი - სერტიფიკატი CC-AB-039-009, სტანდარტი “გრინ კაუკაზუს”. სერტიფიკატის გამცემი ორგანოა “კავკასსერტი”, რომელიც აკრედიტებულია გერმანული DAP-ის მიერ (German Accreditation System), რაც მის სერტიფიკატს ევროპულ ძალას ანიჭებს.

დღეს კომპანიაში მარკეტინგი მალხაზ ჯაყელს (ეტიკეტების დიზაინი მისმა 16 წლის ვაჟიშვილმა, მალხაზმა გააკეთა), დისტრიბუცია კი მის ძმას – ზაზას აბარია. ყოველდღიურ ოპერაციებს ვენახსა და მარანში კი შოთა უძღვება.   

მალხაზ ჯაყელი თავისი კომპანიის მთავარ მიზნად სრულყოფილი მეურნეობის შექმნას ასახელებს. იგულისხმება საქმიანობა, რომელიც მევენახეობა-მეღვინეობის გარდა მოიცავს სხვა ფერმერულ საქმიანობასაც. ჯაყელები ასევე ალტერნატიული ენერგიის (მზე, ქარი, წყალი, ბიომასა) მიღებაზეც ფიქრობენ და იმედი აქვთ, რომ მომავალში ამ რესურსის გამოყენებასაც შეძლებენ.

ჯაყელების ღვინის დაწურვა, დაყენება, დავარგება და ჩამოსხმა შოთა ფეტვიაშვილის ძველ მარანში მიმდინარეობს. ეს ყველაფერი ხდება ნახევრად მექანიზებულ რეჟიმში. კომპანიამ რამოდენიმე წლის წინ შეიძინა იტალიური წარმოების კლერტსაცლელი დანადგარი, ჩამოსასხმელი პატარა აპარატი,  საცობის მექანიკური დამცობი, უჟანგავი ფოლადის ჭურჭელი (მარკა 304), რომელიც წითელი ღვინის დასაყენებლად საუკეთესო ჭურჭლად ითვლება. ასევე იყენებენ მუხის როფებს (ღია ტიპის ჭურჭელს, რომელიც ღვინის დასადუღებლად არის რეკომენდებული). გარდა ამისა, დასავარგებლად ხმარობენ ფრანგულ მუხის კასრებსაც. კომპანიას ჯერჯერობით ქვევრები არ გააჩნია, თუმცა, მომავალში ახალი მარნის აშენებასთან ერთად, ქვევრების შეძენაც იგეგმება. ქვევრებში ღვინოს ქართული, ტრადიციული წესით დააყენებენ და შეინახავენ.

ჯაყელების მარკეტინგული პრინციპი ღვინის უხვი წარმოება არ არის. ისინი უფრო მეტად ღვინის ხარისხზე აკეთებენ აქცენტს და ბაზარზე საშუალო და მაღალი ფასის სეგმენტის დაკავებას ესწრაფვიან. კომპანიის 2007 წლის მოსავლიდან დაახლოებით 2500 ბოთლი ღვინის ჩამოასხმაა შესაძლებელი, 2008 წელს - 3000, 2009 წლის მოსავლიდან კი მათთვის სარეკორდო რაოდენობა - 4500 ბოთლის ჩამოსხმაა დაგეგმილი. ნათლად ჩანს, რომ სახეზეა მცირედი, მაგრამ წარმოების გეგმაზომიერი და გონივრული მატება. აქევე უნდა ვთქვათ, რომ ჯაყელების კომპანია ღვინოს ძირითადად ხაშმის საფერავისგან აწარმოებს. მცირე სეგმენტი უჭირავს რქაწითელსა და კახურ მწვანეს, რომლებსაც ერთად წურავენ.

 

ვენახი ბავშვს ჰგავს - ამბობს მალხაზ ჯაყელი და საინტერესო პარალელსაც ავლებს. “ბავშვს რაც უფრო მეტ ფუფუნებაში გაზრდი, მით უფრო დიდი შანსია, რომ დიდობაში ცუდი ჩვევები განუვითარდეს. ასეა ვენახიც. მე და შოთას დიდი კამათი გვქონდა ვენახის მორწყვასთან დაკავშირებით. შოთა ამბობდა, რომ ხაშმში ბევრი მევენახე რწყავს ვაზს და ჩვენც მოვრწყათო. მე ამის სასტიკი წანააღმდეგი ვიყავი და საბოლოოდ ჩემიც გავიტანე. ვაზმა თვითონ უნდა “იბრძოლოს” ნიადაგიდან წყლისა თუ სხვა ნივთიერებების მოსაძიებლად და სწორედ ასეთი ვაზი ისხამს მაღალხარისხიან ნაყოფს”.

ჯაყელები ეთანხმებიან პრინციპს - “ღვინო ვენახში იწყება!” ვაზის ზოგადი ხარისხის გარდა, დიდი მნიშვნელობა აქვს, ვენახს ვინ უვლის, როგორ უვლის, და რა გულით უვლის. ეს მნიშვნელოვანია იმიტომ, რომ ყველა ღვინო განსაკუთრებული და ერთადერთია და კარგმა მეღვინემ იმდენი უნდა “მოახერხოს”, რომ ღვინის ხარისხზე უარყოფითად არ იმოქმედოს თავისი არასწორი ჩარევებით.

ჯაყელებს ამ ეტაპზე ტრაქტორი აქვთ, თუმცა დიდად არც სჭირდებათ, რაკი ორგანულ მეღვინეობაზე აქვთ აქცენტი. ტრაქტორს უმეტესად მექანიკური ცელის მისაბმელად და შესაწამლად იყენებენ. ვენახში ყველა სახის ბალახს არ ებრძვიან, განსაკუთრებით უფრთხილდებიან სამყურას. ცნობილი ამბავია, რომ ვაზის დაავადებები - ნაცარი და ჭრაქი წვიმის დროს ნაკლებად ვრცელდება, თუ რიგთაშორის ბალახის საფარია. ჯაყელები ვენახის მოვლისას ე. წ. მულჩირების მეთოდს იყენებენ.

ჯაყელების ღვინო ბუნებრივი მეთოდებით, ყოველგვარი ქიმიური ჩარევის გარეშე მზადდება. გოგირდის გამოყენებაზე უარის თქმა ბოლომდე ჯერ-ჯერობით უჭირთ, მაგრამ გოგირდს მხოლოდ მეორადი, ე.წ. მალოლაქტიკური (ვაშლ-რძე მჟავა) დუღილის შემდეგ იყენებენ უმცირესი დოზებით. თეთრი ღვინისგან განსხვავებით, მალოლატქიკური დუღილი სასიცოცხლოდ აუცილებელია წითელი ღვინისთვის, რადგან ამ დროს ხდება ღვინის სტაბილიზაცია და ბევრი ზედმეტი მინარევისგან გასუფთავება.

პირველადი ფერმენტაციის შემდეგ, ღვინო შეაქვთ მარანში, სადაც ამ დროს შედარებით მაღალი ტემპერატურაა (დაახლოებით 18 გრადუსი), რათა ღვინომ გააგრძელოს დუღილი. იმის გამო, რომ კომპანია რთველს საკმაოდ გვიან - ოქტომბრის მიწურულს ატარებს, ყურძნის დაწურვის შემდეგ მალევე მოდის დეკემბერი. ამ პერიოდში ხაშმში უკვე ცივა. სწორედ ამ დროს ღვინო გამოაქვთ მარნის გარეთ, გადახურულ, ღია სათავსოში, სადაც თებერვლამდე აჩერებენ.

ამ დროს ხდება ღვინიდან ე.წ. ღვინის ქვის გამოლექვა, რაც ასევე აუცილებელი პროცესია, როგორც თეთრი, ასევე წითელი ღვინისათვის. ეს პროცესი ქარხნული ღვინისგან განსხვავებით, ბუნებრივად მიმდინარეობს. ქარხნული მაცივრების როლს ბუნებრივი სიცივე ასრულებს. თებერვლიდან კლიმატის დათბობა როცა იწყება, ღვინოს კიდევ ერთხელ გადაიღებენ და კვლავ მარანში აბრუნებენ. შემდეგ იწყებენ ე.წ. დაწმენდას. ამ დროს წითელი ღვინო მუშავდება კვერცხის ცილით (ეს ძველი ფრანგული მეთოდია). ამ მეთოდის გამოისობით საკმაოდ ბევრი ღვინო იკარგება, რადგან ლექი უხვად გამოიყოფა, მაგრამ სამაგიეროდ დარჩენილი ღვინის ხარისხი მკვეთრად იმატებს. დაახლოებით 6 თვის შემდეგ, ღვინო გადააქვთ მუხის კასრებში და აქედან 10-12 თვეში ღვინო შეიძლება ჩამოისხას კიდეც. ასეთი გრძელი გზის გავლა უწევს ჯაყელების ღვინოს (თითქმის ორი წელი), სანამ საბოლოო სახეს მიიღებს. ჯაყელების ღვინოები გაუფილტრავად არის ჩამოსხმული ან უფრო სწორად, ბუნებრივად არის დაწმენდილი და სპეციალური ღვინის ფილტრები ჩამოსხმისას არ გამოიყენება.

 

“ჯაყელების ორგანული ვენახი და ღვინოები” გლეხური მეურნეობიდან კომპანიად ჩამოყალიბების შემდეგ, ქართულ ბაზარზე მცირე დისტრიბუციას უკვე ეწევა და ეს მცირე დისტრიბუცია მოიცავს სულ რამოდენიმე მაღაზიასა და რესტორანს. მაგალითად, ღვინის მაღაზიებს: “ვინოთეკა”, “ღვინის სამყარო”, “ღვინის სახლი” ლესელიძესა და ჟვანიას (გაგარინის) მოედანზე, “ბათუმი” პუშკინის ქუჩაზე, “ვინოშოკი” თამარაშვილზე, ბიო-100 აბაშიძის ქუჩაზე; ასევე ელიტურ რესტორნებში - “კალა”, “ნაცნობი ტრადიციები”, სადაც რამდენიმე წლის წინ, საქართველოს პრეზიდენტმა და ჯორჯ ბუშმა ივახშმეს. ჯაყელების ღვინოს ნახავთ ჰიპერმარკეტ “გუდვილში”, სადაც შედარებით მეტი რაოდენობა იყიდება. თუმცა, ზოგადად რეკლამის სიმცირისა და მომხმარებლის ნაკლებად ინფორმირებულობის გამო, კარგი ხარისხის ღვინოები ხშირად არ ფასდება.

შეიძლება ითქვას, ღვინის გაყიდვის საქმე ლაკმუსივით არის ქართულ ეკონომიკაში. თუ ღვინო კარგად იყიდება, ეს ნიშნავს, რომ ქვეყნის საქმე კარგად მიდის. თუმცა, ჯერჯერობით, ამ მხრივ ქართულ ღვინოებს საქმე ვერ აქვთ კარგად და ეს საერთო ქართული პრობლემაა.

ჯაყელების თეთრი მშრალი ღვინო, რომელიც რქაწითელისგან და კახური მწვანისგან მზადდება, 10 ლარი ღირს, “საფერავი” კი - 14 ლარი. თუმცა, ეს კომპანიის გასაყიდი ფასია და მაღაზიები რამდენს დაუმატებენ, ეს მათზეა დამოკიდებული.

“საქართველოში მცხოვრებ ცნობილ ესპანელ კონსულტანტსა და მზარეულს მანუელს შევხვდი. დიდხანს ვისაუბრეთ ვენახზე, ღვინოზე. ფასი როცა მკითხა და ისიც გაიგო, რამდენად ვყიდდი, ძალიან გაიკვირვა - ასე იაფად ამ ღვინის გაყიდვა როგორ შეიძლებაო. სიმართლე ითქვას, ამ ეტაპზე მცირე გაყიდვებზე დიდად არ ვნერვიულობ. ჩვენი მთავარი მიზანია, ჩვენი ღვინო რაიმენაირად გავასინჯოთ ხალხს და დავანახოთ, რომ ბიოლოგიურად სუფთა ღვინის შეძენა ტყუილად გადაყრილი ფული არ არის!” – ამბობს მალხაზ ჯაყელი და დასძენს, რომ მისი ღვინო არაერთ უცხოელს მოსწონებია, თუმცა ევროპისა და ამერიკის ბაზარზე გასვლა საკმაოდ ძნელია. კომპანია დასავლეთის ბაზრის ათვისებაზეც მუშაობს, მაგრამ მთავარ აქცენტს, ამ ეტაპზე, მაინც ქართულ ბაზარზე აკეთებს.

 

“რაღაც ხნის წინ ხელში ჩამივარდა საბჭოთა დროს გამოცემული წიგნი, სადაც მოცემული იყო ცხრილი რომლის მიხედვითაც 60-70-იანი წლების საბჭოთა საქართველოში ღვინის წარმოება თითქმის ყოველ წელს 30-40%-ით იზრდებოდა. ხომ წარმოგიდგენიათ, ეს რას ნიშნავს? ეს იყო ფალსიფიკაციის სრულიად არაგონივრული და გიჟური მასშტაბები, რამაც დააქცია ქართული მეღვინეობა და მოსპო ღვინის ხარისხი.

ერთ-ერთმა ჩემს მიერ წაკითხულმა პირველმა წიგნმა მეღვინეობა-მევენახეობის შესახებ, გამახსენა ჩემს ბავშვობაში რთველი გურიაში. ძალიან პატარა ვიყავი, მაგრამ ბევრი რამ გამახსენდა, რას და როგორ აკეთებდა ბაბუაჩემი. სწორედ ამ კომუნისტური პერიოდის გაუცხოების შემდეგ დაიკარგა ყველაზე მთავარი - ქართველებმა ღვინის დაყენების ძველი წესები დავივიწყეთ. ჩვენი ბაბუები წავიდნენ ისე, რომ ჩვენმა მამებმა ღვინის დაყენება ვერ ისწავლეს და ჩვენ ვერ გადმოგვცეს. აი ეს გახლავთ ის მთავარი პრობლემა, რაც დღეს ქართულ მეღვინეობას აწუხებს. იმედია ჩვენი შვილები დაუბრუნდებიან ამ საქმეს”.

სამომავლოდ ჯაყელები გეგმავენ რამდენიმე იშვიათი ვაზის ჯიშის გაშენებასა და პოპულარიაზაციას. პერსპექტივაშია “ცივი მარნისა” და მცირე გადასამუშავებელი საწარმოს აშენება სადეგუსტაციო დარბაზით. სოფელ ხაშმში კომპანიამ უკვე 100 ათას ლარზე მეტი ინვესტიცია განახორციელა.

ჯაყელები დიდ კომპანიებთან უთანასწორო ბრძოლას არ აპირებენ და ბაზარზე საკუთარი ნიშის დაკავებას ესწრაფვიან. მათი მთავარი მიზანია დაამტკიცონ, რომ საქართველოში შესაძლებელია, ბიოლოგიურად სუფთა ღვინომ და მცირე მარნებმა თავისი კუთვნილი ადგილი დაიკავონ, ქართველმა მომხმარებელმა კი ხარისხიანი და უხარიხსო ღვინის გარჩევა მოახერხოს.