ღვინის პორტრეტები. სოლომონ ცაიშვილი

ქეთო ნინიძე

შემიძლია, ზუსტად გითხრათ, რომ დიდი ხნის წინ ვერც  ბატონი სოლიკო - ლიტერატორი, ფილოლოგიის დოქტორი და ვერც მე, ლიტერატურის ინსტიტუტის თანამშრომელი, ფილოლოგი - ვერ ვიფიქრებდით, რომ ერთ დღესაც შევხვდებოდით ერთმანეთს და ვისაუბრებდით ნატურალურ ღვინოზე; ის, როგორც გამოცდილი ნატურალისტი მეღვინე, მე - როგორც ადამიანი, რომელიც ღვინოზე წერას ცდილობს. მაგრამ ეს ისტორია იმდენად არის შემთხვევითობებზე აგებული, რომ ეს სასიამოვნო დამთხვევაც, ერთგვარ, კანონზომიერებად მივიღე. 

კონტექსტი:

სოლიკო ცაიშვილი ლიტერატორების გარემოში გაიზარდა. მისი ბაბუა - სოლომონ ცაიშვილი ქართული ლიტერატურის, ფოლკლორისა და პედაგოგიკის მკვლევარი იყო, იონა მეუნარგიას მოსწავლე. მამა - ლიტერატურათმცოდნე, პროფესორი სარგის ცაიშვილი შუა საუკუნეებისა და რუსთველის ერთ-ერთი ყველაზე დიდი მკვლევარი საქართველოში და ქართული ლიტერატურის ინსტიტუტის დირექტორი. თავად ბატონი სოლიკო განათლებით  ფილოლოგია და იმდენად წარმატებული თავის სფეროში, რომ 26 წლის ასაკში „ვეფხისტყაოსანზე“ დისერტაცია აქვს დაცული. ის იკვლევდა და თარგმნიდა გერმანულ ლიტერატურასაც, აქვეყნებდა სამეცნიერო ნაშრომებს. დიდი ხნის მანძილზე მისთვის ლიტერატურა იყო თვითგამოხატვის საშუალებაც, დიდი გატაცებაცა და  სააზროვნო სისტემაც. 

ნადიმი

ნადიმის ტრადიცია ჩვენში მე-19 საუკუნიდან, სხვადასხვა, მათ შორის, საკმაოდ უცნაური ფორმებითაც,  განვითარდა. ერთხანს ის ჩვენი ჩრდილოელი „უფროსი ძმების“ ჯვრებისა და ეპოლეტების ხმით აჟღარუნდა, პარალელურად, ჩარჩ-ვაჭრებისა და ხელოსნების ქალაქური ორგიების ხვევნა-კოცნიან ჯიგარში დაიფერფლა. შემდეგ კი - ოცდაჩვიდმეტმანეთიანი ვოიაჟების გმირი მამრების (ქმრებისთვის ყანწების (რქების) დამდგმელ ქერათა ყველაზე გროტესკული რაინდების) სახალისო გასართობად იქცა. 

თუკი საბჭოთა მეინსტრიმს დავივიწყებთ, იყო ოჯახები თბილისში, რომლებმაც შეინარჩუნეს ნადიმის ის ტრადიცია, სადაც მთავარი იყო ურთიერთობა, მეგობრობა, სილაღე, მოსმენა და საუბრები. ამგვარი ნადიმების მომსწრეა ბავშვობაში სოლიკო ცაიშვილი. როგორც თავად ამბობს, მამამისს საქართველოს ყველა მხარეში ჰყავდა ძალიან ბევრი მეგობარი, რომლებიც ბუნებრივ, ოჯახში დაყენებულ ღვინოებს უსახსოვრებდნენ ცაიშვილებს. ამიტომაც, სოლომონმა ბავშვობაშივე გაუგო გემო ისეთი უნიკალური ვაზის ჯიშებისგან დაწურულ ღვინოებს, როგორიცაა გურული ჯანი, სხილათუბანი...  ჩხავერი, თავისთავად. 

„ღვინო ჩემთვის ურთიერთობის საშუალებაა“ - ამბობს სოლიკო ცაიშვილი. მართლაც, ასეა, ოჯახურ ნადიმებშიც და ღვინის წარმოებაშიც ის თავის მეგობრებთან ერთადაა. ღვინის ბრენდის მთავარი გზავნილიც ესაა - „ჩვენი ღვინო“. 

ღვინის სმა, ნადიმი - როგორც ურთიერთობა შეამზადებს, განაწყობს ადამიანს მჭვრეტელობითი სიამოვნებისთვის, დიალოგისთვის, საკუთარი თავიდან „გასვლისა“ და სხვადქცევისთვის. 

მოემი და გოგენი

80-იანი წლების ბოლოს, როცა სახელმწიფო წარმოების ღვინის მოხმარება შეუძლებელი გახდა მისი ხარისხის დრამატულად დაცემის გამო, სოლომონმა და მისმა მეგობრებმა გადაწყვიტეს, თავად დაეყენებინათ ღვინო, საკუთარი მოხმარებისთვის. 

პირველი ღვინო, რომელიც თბილისში, მეგობრის სიმამრის საკუთარი სახლის ეზოში დაკრეფილი ყურძნით დაწურეს, კარგი გამოუვიდათ, როგორც ყველაფერი პირველი. მაგრამ არც დაყენების მეთოდის შესახებ ჰქონდათ რაიმე წარმოდგენა და, თქვენ წარმოიდგინეთ, არც ის იცოდნენ, რა ჯიშის ყურძენი დაწურეს. რამდენიმე წლის მანძილზე აყენებდნენ ღვინოს ასე, მეგობრებისთვის. თუმცა, მალე შინაურული ლხინი და საღერღელაშლილი პოლიფონიური სიმღერები ტყვიების მონოფონიურმა და სწორხაზოვანმა ზუზუნმა გადაფარა. ხალისიანი თრობის განწყობაც განელდა ომისდროინდელი „კერასინკებით“ გაჭვარტლულ ქალაქში. 

2000-იანი წლების დასაწყისიდან, როცა თბილისიც აენთო და იმედებიც ჩაისახა აქაურებში, ბატონმა სოლიკომ თავის ერთ-ერთ მეგობართან ერთად კვლავ წამოიწყო ღვინის წარმოება. ეს უკვე კარგად გააზრებული და შედარებით შორსმიმავალი ხედვა იყო და ამ კეთილშობილი ხელობით ორმაგი სარგებლის მიღებას გულისხმობდა - ღვინოსთან, ვაზთან ურთიერთობის სიამოვნებასა და მცირედ შემოსავალს. 

სულ მალე რამდენიმე მეგობარმა გურჯაანში, სოფელ ბაკურციხეში შეიძინა პატარა სახლი და ვენახი, სადაც დააწესეს მორიგეობა და ჩვენს გმირსაც სულ უფრო ხშირად უხდებოდა იქ სამუშაოდ ჩასვლა. 42 წლისა, ამ საქმის დაწყებიდან 1-2 წელიწადში, მიხვდა, რომ ვენახის გარეშე ვეღარ ძლებდა, გულს ვეღარ უდებდა წინანდელ საქმეებს. როგორც თავად ამბობს, იგრძნო, რომ ეს იყო დიდი სიყვარული, ვნება, რომელიც ადამიანს უარს ათქმევინებს ცხოვრების წესზე, საკუთარ თავზე. ასე დატოვა სოლომონმა თავისი ლიტერატურული საქმიანობა და რაღაც / ვიღაც მეტად  მშფოთვარესა და დაუნდობელს „გადაეკიდა“. ალბათ, ჩარლს სტრიკლენდის მისტიფიკაციაც გაგახსენეთ „მთვარე და ექვსპენიანიდან“ - სინამდვილეში, პოლ გოგენის ამბავი, რომელიც საკუთარ თავს იპოვის ფუნჯის მარტივ მონასმებსა და მზის ენერგიით გაჟღენთილ ფერებში. მისი სოციალური და კულტურული კონტექსტისგან სრულიად შორს.

დღეს სოლიკო ცაიშვილი 5 ჰექტარ ვენახს უვლის (რა თქმა უნდა, დამხმარეებთან ერთად) და მიიჩნევს, რომ ვენახის მარტო დატოვება არ შეიძლება. ასე მოხდა 2008-ში, როცა იტალიაში ორკვირიანი აუცილებელი ვიზიტების გამო, თითქმის, მთელი ვენახი დაავადდა და „ჩვენი ღვინოს“ წარმოებას უსაშველოდ დიდი მატერიალური ზარალი მიადგა. 

შემთხვევითობა აბსურდის ელემენტებით

ამ ამბავს სოლიკო ცაიშვილის ბიოგრაფიიდან ბოლომდე მეგობრებიც ვერ იჯერებენ. საბედნიეროდ, არსებობენ მოწმეები. 

სოლომონი, რომელსაც ღვინის დავარგების ყველაზე საუკეთესო ჭურჭელი დიდხანს კასრი ეგონა, ერთხელაც, მეგობართან ერთად, ესტუმრა ცნობილ ენოლოგსა და სამტრესტის ხელმძღვანელს, ბატონ გოგი თუშმალიშვილს ღვინის ავკარგიანობის შესამოწმებლად. ცნობილმა ენოლოგმა გასინჯა სანიმუშო ღვინო და არც მეტი, არც ნაკლები, ასე უთხრა, მონდომებული კაცი ჩანხარ, ღვინო ქვევრში დააყენე, ნუ ჩაერევი, თავის გზას იპოვისო.

არ იყო ეს სამტრესტის ხელმძღვანელის სიტყვები, მაგრამ ფაქტია, რომ სოლომონ ცაიშვილმა ამ სიტყვების გავლენით დაიწყო ქვევრში ღვინის დაყენება. 

სოლომონი მეორედაც ესტუმრა ბატონ თუშმალიშვილს, ერთი წლის შემდეგ, ქვევრის სასინჯი ღვინოები მიუტანა. მან მეუღლე, ღვინის ლაბორატორიის თანამშრომელი, მოიხმო - დაიმახსოვრეთ ჩემი სიტყვა, ეს ღვინო სულ მალე ძალიან კარგად გაიყიდებაო. 

Fortuna Respiciens

ზუსტად 8 თვეში ეს ნათქვამი ასრულდა.

2006 წელი იყო. მეგობრებს ჯერ კიდევ ძალიან ერთულებოდათ ღვინის გაყიდვა. ლიტრს 3 ლარად ძლივს ყიდდნენ, ისიც, ნაცნობებზე. ერთ საღამოსაც, როცა მის მეგობართან, გიორგი მაყაშვილთან ამ თემებზე სათათბიროდ იყვნენ შეკრებილები, გაისმა ზარი და მეგობრებმა შეიტყეს, რომ მათი ღვინით დაინტერესებულიყვნენ უცხოელები. შეხვედრა აღარ გადაუდიათ, მალევე მიიღეს ჟან ჟაკ ჯეიკობსი და ლუკა გარგანო. პირველი - საქართველოში მოღვაწე, ბევრისთვის კარგად ნაცნობი ფრანგი ფერმერია, მეორე კი - ღვინის ნეგოციანტი იტალიიდან, ნატურალური ალკოჰოლური სასმელების მსოფლიოს ყველაზე მსხვილი ქსელის - „ველიერის“ პრეზიდენტი. გარგანომ გასინჯა ღვინო და პირდაპირ, მთელი პარტიის შეძენა შესთავაზა.

რა თქმა უნდა, ისინი ჯერ კიდევ ვერ ხვდებოდნენ, რომ ამ შემთხვევამ მათ სრულიად ახალი სამყაროს კარი გაუღო. მაშინდელ თბილისში, სადაც თაღლითი საქმოსნები უფრო ინტენსიურად მოძრაობდნენ, ვიდრე - მუნიციპალური ტრანსპორტი, დამაჯერებლად არ გამოიყურებოდა  ბიზნესმენის წინადადება უცნობი ქართველების ღვინის დიდი რაოდენობით შეძენის თაობაზე. ამიტომ საკმაოდ გვიან მიხვდნენ, რომ მეწარმედ უნდა დარეგისტრირებულიყვნენ და საბანკო ანგარიში გაეხსნათ. გარგანო იმ დღეებში იაგო ბიტარიშვილსაც სტუმრობდა და იაგოს  ღვინოც ევროპელ ნატურალისტთა ოჯახს პირველმა, სწორედ მან გააცნო. 

ლუკა გარგანო ერთ-ერთი პირველი ადამიანი იყო მსოფლიოში, ვინც ნატურალისტური ალკოჰოლური სასმელებისა და „Slow Food“-ის განვითარებას დიდი რესურსები მოახმარა. ის ძალისხმევას არ იშურებდა ქართული ნატურალისტური და ქვევრის ღვინოების პოპულარიზაციისთვის და დღეს თუ  ისინი აღიარებულია მსოფლიოში, როგორც მაღალი კლასის პროდუქტი, ამაში დიდი წვლილი, სწორედ, გარგანოს მიუძღვის.

2008 წელს სოლიკო ცაიშვილმა და ქართველმა ნატურალისტმა მეღვინეებმა, ლუკა გარგანოს დახმარებით, პირველად მიიღეს მონაწილეობა ბუნებრივი ღვინოების საერთაშორისო გამოფენაში. 2009 წელს მისივე ძალისხმევით, „ჩვენი ღვინო“ და „იაგოს ღვინო“ წარმოდგენილი იყო „Terra Madre“-ს გემოვნების სალონის გემოვნების ლაბორატორიაში. ეს ის სივრცეა, სადაც აფასებენ განსაკუთრებული გემოვნური თვისებებისა და ისტორიული მნიშვნელობის პროდუქტებს.

აქედან დაიწყო ქართული ნატურალური ღვინოების ტრიუმფი მსოფლიოს ბუნებრივი ღვინოების საერთაშორისო ღონისძიებებზე. 

ლუკა გარგანო, დღესდღეობით, „ჩვენი ღვინოს“ ერთ-ერთი პარტნიორია და ქართველი ნატურალისტების დიდი მეგობარი. 

გველის მჭამელის საიდუმლო

სოლიკო ცაიშვილი გერმანული ენისა და ლიტერატურის მოყვარულია. გერმანულ კულტურაში ნატურფილოსოფიის, რომანტიზმის ღრმა და მდიდარი გამოცდილება არსებობს. ჰომეოპათური მედიცინაც აქ ყალიბდება, ამავე კონტექსტში. ეს ყველაფერი სხვა არაფერია, თუ არა ბუნებისადმი ეთიკური დამოკიდებულება. რაც სოლომონ ცაიშვილის, როგორც მევენახისა და მეღვინის ფილოსოფიაში პრინციპულ როლს თამაშობს. 

ბარათაშვილს ერთი ძალიან საინტერესო რომანტიკული ლექსი აქვს - „ჩინარი“ - „მრწამს, რომ არს ენა რამ საიდუმლო / უასაკოთა და უსულთ შორის / და უცხოველეს სხვათა ენათა / არს მნიშვნელობა მათის საუბრის“ - ბევრი არც იცნობს, არასაპროგრამოა რატომღაც. ეს ლექსი რატომ გამახსენდა, მოგახსენებთ. 

როგორც ბატონი სოლომონი ამბობს, მისთვის, როგორც ლიტერატურის, პოეზიის მოყვარული ადამიანისთვის მცენარე და ბუნება აქამდე მხოლოდ ესთეტიკური ტკბობის საგანი იყო. ახლა კი მათი დამოკიდებულება ჩვეულებრივი, თანასწორი ურთიერთობაა. მათ ერთმანეთის ესმით, ერთ ენაზე ლაპარაკობენ. ბუნებრივია, აქ ვაჟა-ფშაველას მინდიას იგავიც გვახსენდება, მისი პოემების სხვა ტიტან გმირებთან ერთად. ურთიერთობა ასეთ სახეს იღებს - მევენახეს სპეციალური ხელსაწყოების მოშველიების გარეშე შეუძლია, ამოიცნოს, როდის შედის სრულ მწიფობაში ყურძენი და როდის დგება რთველის დრო. მისთვის  მთავარი ღირებულება ბუნების თვითმყოფადობაა, რაც არ უნდა შეაფერხოს ადამიანის ჭარბმა ზემოქმედებამ და ხელოვნურმა ჩარევამ. 

ნატურალისტური მეღვინეობა არის დაბრკოლებებით დატვირთული სვლა მწვერვალისკენ, სადაც დაზღვეული არასდროს ხარ ქვათაცვენისგან, ზვავისგან, ნაპრალში ან ხევში გადავარდნისგან. ღვინის ენაზე რომ ვთარგმნოთ, სეტყვის, დაავადების და დაძმარებისგან. ეს უაღრესად რთული მარშრუტი გიადვილდება, როცა შენთან ერთად, მწკრივში ჩაბმული არიან შენი მეგობრები. ვლადიმერ ვისოცკის ერთი სიმღერა გამახსენდა  „Пусть он в связке в одной с тобой - / Там поймешь, кто такой“. 

„ჩვენს ღვინოსაც“ ჰქონდა ძალიან რთული პერიოდები, რის წინაშეც შეიძლება მევენახე და მეღვინე დადგეს. 2005 წელს - მარნის გაძარცვა, 2008 წელს ვენახის დაავადება, 2009-სა და 2013 წლებში სეტყვა და წყალმოვარდნა. რომ არა ეს დაბრკოლებები, შესაძლებელი იქნებოდა ღვინის წარმოებისთვის აღებული კრედიტების დროული დაფარვა, მარნის კეთილმოწყობა, მცირე ტურისტული ჯგუფების მასპინძლობა.  თუმცა, მიუხედავად კრიზისული პერიოდებისა, არსებობს საერთო ნება და შეთანხმება მთავარი ღირებულებების გარშემო.

როგორც ბატონი სოლომონი ამბობს, ფილოსოფიური თემების მიღმა, საკითხი მარტივად დგას - ღვინო მისთვის უკეთესად ყოფნის საუკეთესო საშუალებაა. ვენახთან ურთიერთობისას კი - მინდიას დილემას - მომხმარებლობა, თუ თანაზიარობა ამ უკანასკნელის სასარგებლოდ წყვეტს. ამგვარი ურთიერთობის შედეგად იბადება სოლომონ ცაიშვილის ბუნებრივი, გემოვნური თვისებებით მდიდარი, ხასიათიანი ღვინოები.

© ღვინის კლუბი, ღვინის საინფორმაციო ცენტრი