“შემოვგოზავთ, რომ სული არ ამევიდეს. სიმაგრე ამ სულშია...”

ჩვენ უბანშია ცოლოკოური, მწვანე, ციცქა, ცხვეტიანი თეთრა, ნაკუთნოული. მიწას უნდა გადაბრუნება არშინზე, მერე დეირგვება ნამყენი.

ნამყენი. წარე ლერწზე ვამყნოფთ გემრიელ ლერწს. წარე ლერწს ჭირი არ ეკარება, იმიზდა მეიგონეს ეგი. მარტიდგან ვამყნოფთ და სითფო ალაგზე შევინახავთ. რო გათფება აპრილისკე, მაშინ დამყნილს გადაბრუნებულ მიწაში დავრგავთ ოროლს და შევხურავთ მიწით, ბღვერით, ის ამოჭრის, ამოკუკურდება. თუ გევიდა ორივე, ერთს ამევიღეფთ // ამოვაკლეფთ და მორე ალაგს ჩავრგავთ, რომელსაც ბევრი ექნება დამყნილი და მიწა არ ოუვა გადაბრუნებული, ალაგი აქ, პიტონიკს ვეძახით, იმაჩი ექნება ერთ წელიწადს, მორე წელიწადს ამეიღეფს და ფესვიან ლერწს დარგავს.

ვაზი. ყურძნი. რო ამოკუკურდება, ხარდანს // ჭიგოს დოუსოფთ. გეიზდება, ავახოვთ, ავაყოლეფთ, მიწაზე არ დავაგდეფთ. დიდი თუ გეიზარდა, თავს გადავჭრით, აპა შტოებს ჩამეიღებს ქვერე და დაშტილავს. გვერდებში ამეიღეფს ბუშებს - ნაყარს, უნდა ორჯენ დოუარო და შემოაცალო.

შტო ვაზია. ვაზი მეისხამს ყურძენს // ტევანს. ტევანი მიმბულია კინწით. კინწზე მარცვალია // ბიმბილია. ყურძენი შეთვალდება, წიფობითვემდი დამწიფდება.

ყურძენს ვკრეფავთ ხელით. დანით მივაჭრით აქანე [ხელით მაჩვენებს] და სალასტოში ჩავყრით, მერე სამწნეხელში // ხორგოში ჩავყრით და ფეხით გავზელთ. სამწნეხელში ვადუღეფთ, მერე გამოუშოფთ და ჭურებში ჩავასხამთ. ჭურში აღარ დუღს.

დარჩება ჭაჭა. ჭაჭას ამევიღეფთ და ჩავყრით საწბერავში// საწურავში, დავწურავთ და კაი ღვინო გამოვა. ჭაჭას ქვაბში ჩავყრით და გამოვხდით ოტკათ. ბევრი ჭაჭა ვინცხას აქ, ქვე დაასხამს წყალს, დარჩება ერთი ექვსი დღე. გამოუშოფს ღვინოთ და ჭაჭას გადაყრის. ეს იქნება შûა // შûათაგანი ღვინო. საოჯახო ღვინოა, წყლი მაგივრათ ვიხმართ, წყალს მაინც ჯობია ზამთარში, ზაფხულში არ ვარგა.

ვწამლავთ მაშინით, რომელსაც შეუძლია და ექნება, ხუთჯენ უზამს წამალს - შაბიაბანს და კირს შევამზადეფთ და წამალია. წინათ წამლობა არ იყო. დაგუნძული იყო ყურძნით, მარა ფილაქსერა ქვიოდა და გაახმო. ე წამლობა რო დოუწყეთ, ფილაქსერა მეისპო. მერე მეიგონეს ნამყენი და კეთდება იგი ახლა.

მაშინ იყო ალექსანდროული, შავი კაბისტონი, ნაკუთნოული. ძველ ლერწში, სანამდი იყო და არ გარახმა, ნაკუთნოული ჯობდა, გამოსვლა მეტი ხონდა. იგი ნამდვილ დაბალი, მბილი, მარა საჯანთელო ღვინო იყო, სიმაგრით ალექსანდროული ჯობია. ცოლოკოური და მწვანე სიმაგრით ყველას ჯობია.

ჭური. ჭური მიწაშია. ჭურს ვრეცხავთ სარცხით. არყი ქვია, წავალთ ტევრში და იქიდგან მევიტანთ, გავაკეთეფთ ჯოხზე და იმითინ ვრეცხავთ. მერე ოფსილოს - ტილოა ჯოხზე წამომცობილი - დავაბრუნეფთ ჭურში და ამეიწმინდება იგი და მერე ღვინოს ჩავასხამთ. მარგალითათ, მოუნდა სამჯენ ამორეცხა ჭურს, სამივეჯენ ამოვაოფსილოეფთ და მერე ღვინოს ჩავასხამთ. ჭურს დავაფარეფთ სარქვიელს, მერე მოზელილი აყალო მიწით დავგოზავთ და თავზე ბღვერს - დაფშვნილ მიწას - დავაყრით. ბღვერი აყალო მიწას დახეთქას არ ანებოფს. შემოვგოზავთ, რომ სული არ ამევიდეს. სიმაგრე ამ სულშია.

თუ სახარჯოთ დაგვჭირდა, ჭურს ხელით მოვხდით // მოვხსნით და ღვინოს ამევიღეფთ ხრიკით. თუ ყველე არ დახარჯე, ისევე უნდა დაგოზო.

ხრიკა. წარე კვახია. გამოვხარჩავთ მდუღარეში, გავწმედავ და ტარს დავაგეფ. ხრიკით ღვინოს ჩავასხამდით დოქში.

დასალევათ ძველათ კათხა იყო, ჩემსობას სტაქანი იყო.

ნიტრა ორჩარექიანია, დოქი - ოთხჩარექიანი, ხუთჩარექიანია, ჩაფი // კოკა თორმეტ- თუთხმეტჩარექიანი // თორმეტ-თუთხმეტი ლიტრი ჩადის, დორა ორჩაფიანია, ექვსთუნგიანია, ძორო ორი დორაა, ოთხი ჩაფია. დოქი მერიქიფეს აქვს ღვინის მისატანათ და დასასხმელათ. თუნგი საწყაო ხუთჩარექიანია - თუნგში ხუთი ბოთლია, ხუთი ჩარექაა.

ენა / დიალექტი: ლეჩხუმური (ქართული)

ჩაწერის ადგილი: ცაგერი (საქართველო / რაჭა-ლეჩხუმი)

გამოცემა: ივანე გიგინეიშვილი, ვარლამ თოფურია, ივანე ქავთარაძე

ქართული დიალექტოლოგია

ჩაწერის წელი: 1958

მთქმელები: ათანასე ლეფსიწვერიძე

ტექსტის ჩამწერი: ვარლამ თოფურია

კორპუსული გამოცემის ავტორ(ები):ლია ბაკურაძე

corpora.co