გადაჭრილი გორის უახლესი არქეოლოგიური გათხრები

28 ივნისს ეროვნული ბიბლიოთეკის საკონფერენციო დარბაზში განახლდა ღვინის კლუბის საჯარო ლექციები. საქართველოს ეროვნული მუზეუმის მთავარმა კურატორმა, არქეოლოგმა მინდია ჯალაბაძემ გადაჭრილ გორაზე ჩატარებული უახლესი არქეოლოგიური გათხრების შესახებ ისაუბრა.

მარნეულის მუნიციპალიტეტის ტერიტორიაზე არსებულ გორა ნამოსახლარებზე არქეოლოგიური გათხრები სათავეს გასული საუკუნის 60-იანი წლებიდან იღებს. სხვადასხვა პერიოდში ძვ. წ. 5920-5720 პერიოდით დათარიღებულ ნეოლოთური ხანის ნასოფლარებზე მსოფლიო მნიშვნელობის არქეოლოგიური აღმოჩენები გაკეთდა. მათ შორის, აღსანიშნავია კულტურული ვაზის ნაშთები - წიპწების სახით, რითაც სათავე დაედო თეორიას, რომ საქართველო ვაზის მოშინაურების უძველესი კერაა.

საბჭოთა პერიოდის შემდეგ დიდი ხნის განმავლობაში ქვემო ქართლის გორა ნამოსახლარებზე არქეოლოგიური გათხრები შეჩერებული იყო. 2006 წლიდან შესაძლებელი გახდა გათხრების განახლება და სხვადასხვა დროს რამდენიმე ახალი აღმოჩენაც გაკეთდა. წელს არქეოლოგიური გათხრები ჩატარდა ღვინის ეროვნული სააგენტოს, საქართველოს ეროვნული მუზეუმისა და ასოციაცია „ქართული ღვინის“ ერთობლივი საერთაშორისო პროექტის ფარგლებში. პროექტის სახელწოდებაა „ქართული ვაზისა და ღვინის კულტურის კვლევა“, რომელიც 2014 წლიდან დაიწყო მსოფლიოში ქართული ვაზისა და ღვინის კულტურის განვითარების კვლევისა და პოპულარიზაციის მიზნით.

მინდია ჯალაბაძის ინფორმაციით, გადაჭრილ გორაზე საველე არქეოლოგიური გათხრები საქართველოს ეროვნული მუზეუმისა და ტორონტოს უნივერსიტეტის თანამშრომლობით მიმდინარეობდა. არქეოლოგიური გათხრების შედეგად მიკვლეულია ახალი მასალა, მათ შორის: თიხის ჭურჭლის ნაშთები, ქვის ხელცულები და ხელსაფქვავები, ქვისგან, ნიჟარებისაგან და ცხოველთა კბილებისგან დამზადებული სამკაულები, ძვლის იარაღი, სხვადასხვა სახის ქვისა და ობსიდიანის სახვრეტები, საფხეკები, ნემსები და ა.შ.

არქეოლოგიური კვლევა ინტერდისციპლინურია და მასში მონაწილეობენ პალინოლოგები, გენეტიკოსები, პალეობოტანიკოსები და სხვა დისციპლინების მეცნიერები, რომელთა განსაკუთრებული ყურადღების საგანია ვაზისა და სხვა კულტურული მცენარეების ნაშთები. სხვადასხვა ადგილებიდან აღებულია კერამიკული ჭურჭლის ნარჩენები და მათ გარშემო არსებული მიწა, რომელთა კვლევისას შესაძლებელია, დადგინდეს, არის თუ არა მათზე ყურძნის წვენის ნაშთი. მეცნიერები თავიანთ ახალ დასკვნებს წლის ბოლოს გამოაქვეყნებენ.

მნიშვნელოვანია, რომ პროექტის პარალელურად მარნეულის მუნიციპალიტეტის დახმარებით, გაბიონის 90-მეტრიანი ჯებირით გამაგრდა გადაჭრილი გორის ყველაზე პრობლემური მხარე, რომელიც მდინარე შულავერს ესაზღვრება და ათწლეულების განმავლობაში ირეცხებოდა. 

არქეოლოგიურმა გათხრებმა კარგად წარმოაჩინა გადაჭრილ გორაზე არსებული ნეოლოთური ხანის ნამოსახლარის მასშტაბურობა. ამიტომ ბუნებრივად დაიბადა იდეა, რომ აქვე გაკეთდეს ვიზიტორთა ცენტრი და სამუზეუმო სივრცე, სადაც თავმოყრილი იქნება გადაჭრილი გორისა და სხვა გორა ნამოსახლარების არქეოლოგიური გათხრების მასალები. ასევე, მნიშვნელოვანია გადაჭრილი გორის კონსერვაცია და რესტავრაცია, რაც პირველ რიგში, გულისხმობს გათხრების არეალის გადახურვას და დაცვას.

ფოტოები: საქართველოს ეროვნული მუზეუმი, ვაზისა და ღვინის ბიბლიოთეკა

© საქართველოს ღვინის კლუბი, ღვინის ეროვნული სააგენტო, ღვინის საინფორმაციო ცენტრი