ყოველთვიურ საერთაშორისო ჟურნალ Decanter-ის წლევანდელ, აპრილის თვის ნომერში კასანდრა ჩარლინკის ავტორობით დაიბეჭდა სტატია ღვინის რეიტინგისა და შეფასების კრიტერიუმების შესახებ. ის ფაქტი, რომ ქულების აღება უკვე ღვინის შეფასების განუყოფელი ნაწილია ცნობილია, როგორც პროფესიონალებისთვის, ასევე ღვინის მოყვარულებისთვისაც, თუმცა საინტერესოა რეალურად რას ფიქრობენ ამაზე ღვინის კრიტიკოსები და ცნობილი დეგუსტატორები, რომელთა უმთავრეს საქმიანობას ღვინის შეფასება წარმოადგენს.
„ქულები კომუნიკაციის საშუალებაა“
ერთს პლუს ერთი უდრის ორს, ეს აქსიომაა და ნებისმიერი მოქმედების შეფასება ქულობრივი სკალით შესაძლებელია. ასე რომ, რა თქმა უნდა, ღვინისთვისაც არსებობს ქულის მინიჭების მეთოდი. შეფასების დროს ქულები შეიძლება მერყეობდეს არსებითად დაბალი ქულიდან მაქსიმალურ ქულამდე და ამასთან ერთად, ქულა შესაძლოა გულისხმობდეს გაუმჯობესების პერსპექტივასაც.
მიუხედავად იმისა, რომ შეფასების მეთოდები არსებობს, თუკი ერთსა და იმავე ღვინისთვის სხვადასხვა კრიტიკოსის მიერ მინიჭებულ ქულებს თუნდაც ზედაპირულად გადავხედავთ, ცხადი გახდება, რომ შეფასება ხშირად პირად შთაბეჭდილებებს ეფუძნება და მიღებული შედეგები ერთმანეთისგან განსხვავდება.
მაშ, ვინ არის მათ შორის მართალი და ვინ შეიძლება ცდებოდეს?
სტატიაში სხვადასხვა ცნობილი დეგუსტატორი ამ საკითხთან დაკავშირებით თავიანთი მოსაზრებების შესახებ საუბრობენ და ცდილობენ ზემოთ მოცემულ შეკითხვას პასუხი გასცენ.
Decanter World Wine Awards-ის თანათავმჯდომარე ენდრიუ ჯეფორდი ამბობს: „ღვინო ოდესღაც ქულების გარეშე ფასდებოდა და ეს „ოდესღაც“ არც თუ ისე დიდი ხნის წინ იყო“.
რა თქმა უნდა, ქულობრივ შეფასებამდეც არსებობდა სისტემა, რითაც ესა თუ ის ღვინო ფასდებოდა. მაგალითად, მაიკლ ბროდბენტი ხელმძღვანელობდა ხუთპუნქტიანი სისტემით, რომელსაც ის 1950-იანი წლების დასაწყისიდან იყენებდა. დღეს შეიძლება ბოთლზე მიწებებული ბრინჯაოს, ვერცხლის ან ოქროს მედლების სტიკერები მომხმარებლისთვის ინფორმაციის მისაწოდებლად კარგი საშუალება იყოს, თუმცა ის ფაქტი, თუ როგორ ენიჭება ღვინოს კონკრეტული ქულა და როგორია ეს პროცესი, უმეტესობისთვის დღემდე საიდუმლოდ რჩება.
„ქულები სუბიექტურია. ეს არ არის ზუსტი მეცნიერება, ამიტომ შეფასების პროცესში გამოცდილება აშკარად გვეხმარება. ღვინის შესაფასებლად იდეალური გზა არ არსებობს. ეს რთული პროცესია, ჩვენ კი ვცდილობთ, რომ რაც შეიძლება გულწრფელები და ობიექტურები ვიყოთ“, — აღნიშნავს DWWA-ის რეგიონალური თავმჯდომარე, ჰოუნ ჰოუკი, რომელსაც ღვინის შეფასებაში უკვე 43 წლიანი გამოცდილება აქვს.
აქვე უნდა აღინიშნოს ისიც, რომ ღვინის შეფასება ჯგუფური სამუშაო პროცესია, სადაც შემფასებლები ჯერ ინდივიდუალურად, ბრმად აჭაშნიკებენ ღვინოებს (ყველა ეტიკეტირება ფარულია), შემდეგ კი თითოეული მათგანი საკუთარ შთაბეჭდილებებს განიხილავენ იქამდე, სანამ საბოლოო ქულას მიანიჭებენ ღვინოს.
მეტ უოლსი, Decanter’s Rhone-ის ექსპერტი, დამხმარე რედაქტორი და DWWA-ის რეგიონალური თავმჯდომარე განმარტავს: „არსებითად, ქულები კომუნიკაციის საშუალებაა. ეს ჟურნალში ან ვებსაიტზე მკითხველისთვის ღვინის შედარებით კარგად გაცნობის საშუალებაა, თუ რამდენად კარგია კონკრეტული ღვინო თავისი ტიპის სხვა ღვინოებთან შედარებით.“
ეჭვგარეშეა, რომ ღვინის კრიტიკოსების უმეტესობისთვის ქულების დაგროვება სამუშაოს ყველაზე ნაკლებად სასიამოვნო პროცესია, თუმცა ისინი მეტწილად თანხმდებიან, რომ ქულები სასარგებლოა მომხმარებლისთვის.
საინტერესოა, როგორი დამოკიდებულება არსებობს კრიტიკოსებში ღვინის ქულით შეფასებასთან დაკავშირებით.
მაგალითად ჯონ ბონე, ღვინის ჯილდოს მფლობელი ჟურნალისტი და ავტორი ამბობს, რომ ქულები მხოლოდ სტენოგრამაა, რასაც მიქაელა მორისიც ეთანხმება და აღნიშნავს: „მხოლოდ ქულა ვერაფერს გეტყვით ღვინის სტილისა და იმის შესახებ, თუ რას შეიძლება ელოდოთ მისგან.“
მათგან განსხვავებული დამოკიდებულება აქვს ჯორჯ ჰინდლს, რომელიც აცხადებს, რომ ქულები გვეხმარება იმის დადგენაში, თუ რომელი ღვინოა შესანიშნავი ხარისხის, მაგრამ აუცილებელია, ხალხმა ყურადღება მიაქციოს დეგუსტაციის დახასიათებებს და მათ ისეთივე მნიშვნელობა მიანიჭოს, როგორც ქულებს. როცა 500 მსგავს ბორდოს ღვინოს სინჯავ, არის მათ შორის დახვეწილი განსხვავებები და ამის ამოცნობა მნიშვნელოვანია.
„ღვინო ემოციურია“
სიამოვნება უდავოდ ყველა დიდი ღვინის დამახასიათებელი ნიშანია და ეს უნდა იყოს ყველა კარგი ღვინის მთავარი ფაქტორიც.
თუმცა, ჯონათან კრიტალდის აზრით, ღვინის შეფასების არსებულ კრიტერიუმებს აკლია ერთი მთავარი ნიშანი, ის, რომ ღვინო ემოციურია. ეს არის მის ბირთვთან დაკავშირება და იმის შეგრძნება, თუ რა ხდება რეალურად ღვინოში.
კიდევ ერთი ცვლადი არის ადამიანის ტოლერანტობა სხვადასხვა ხარვეზის ან დეფექტის მიმართ. „ვერ ვიტან ბრეტს“ ამბობს ჰუკი და გულისხმობს Brettanomyces bruxellensis-ის საფუარს, რომელიც შეიძლება გამოჩნდეს ზოგიერთ ღვინოში, ჩვეულებრივ წითელში, რასაც ბევრი ექსპერტი ღვინის ზადად მიიჩნევს.
თავის მხრივ, კერტისი ფიქრობს, რომ „ტექნიკური მომზადების მქონე ადამიანები ხანდახან შეიძლება ძალიან შეუბრალებლები იყვნენ. მათთვის ნაკლი მაინც ნაკლია, მაგრამ მე ალბათ უფრო მიმტევებელი ვარ, ვიდრე ზოგიერთი შემფასებელი. ადამიანები, რომლებიც ღვინის უნაკლო სისუფთავეს ითხოვენ, ისეთივე მძიმე ცოდვას სჩადიან, როგორც ზედმეტად მიმტევებელი ადამიანები. მე მიყვარს სირთულე, მაგრამ არ მიყვარს გადაჭარბება.“
„ბრმა დეგუსტაციამ შეიძლება ხელი შეუწყოს ღვინის ობიექტურ შეფასებას, მაგრამ კონტექსტი მაინც აუცილებელია. თქვენ უნდა იცოდეთ, რა იყო მეღვინეების განზრახვა. ემოციის გარდა კიდევ ერთი მარკერი ღვინის ტიპურობაა. ვფიქრობ, დღეს უფრო მეტად ვსაუბრობთ ღვინოებზე, რომლებსაც აქვთ ადგილის განცდა, საიდან მოდიან ისინი და ეს არსებითად არის დაკავშირებული ტერუართან“, — ამბობს ჰუკი.
„ღვინო ღვინოა და მისგან გამომდინარე უნდა ვიმსჯელოთ.“
საინტერესოა, როგორ უნდა შეფასდეს ერთი მხრივ ღვინო, რომელიც ყოველდღიური მოხმარებისთვისაა განკუთვნილი და მეორე მხრივ, ღვინო, რომელიც დაძველების მიზნით შეიქმნა? მოქმედებს თუ არა ასეთ დროს ღვინისთვის მინიჭებული ფასი?
მორისი აღნიშნავს, რომ ახალგაზრდა ღვინომ შესაძლოა მაღალი ქულა მიიღოს. ის განიხილავს ასაკობრივ კატეგორიას ისეთ ღვინოებში, როგორიცაა Barolo, მაგრამ ზოგიერთი ღვინო უკეთესია ახალგაზრდობისას და ისინი იმდენად ფანტასტიკურია, რომ სიამოვნებით ანიჭებ ასეთს მაღალ ქულას.
მიუხედავად იმისა, რომ ყველა ღვინოს ოპტიმიზმით უნდა მივუდგეთ, რეალობა ისაა, რომ დაძველებისთვის განკუთვნილი ღვინოები ხშირად მორცხვად გამოიყურებიან.
ჰუკი შენიშნავს, რომ „აქ ბრმა დეგუსტაცია შეიძლება ცოტა უხერხულიც კი იყოს, რადგან ხშირად ღვინოები, რომლებიც ხანგრძლივი დაძველებისთვისაა შექმნილი, ახალგაზრდობისას კარგად არ ჩანს, შესაბამისად, უფრო მდიდრული ღვინოები ჩაგრავენ მათ.“
ერთი რამ ცხადია, კრიტიკოსები თანხმდებიან იმაზე, რომ საინტერესოა ისეთი ღვინის აღმოჩენა, რომელიც ფასზე მაღლა დგას.
„ამ შაბათ-კვირას დავლიე Côtes du Rhône, რომელიც 7 ფუნტი სტერლინგი ღირდა, ეს იყო შესანიშნავი ღვინო, შესანიშნავი ბალანსით, სრულიად გემრიელი და დამაკმაყოფილებელი, დაწურული ბიოდინამიურად მოყვანილი ყურძნის გამოყენებით. ასეთი ღვინოები იშვიათია, მაგრამ არსებობს! ღვინის მწერლებს ევალებათ უამბონ ხალხს მათ შესახებ. ღვინო ღვინოა და მისი დამსახურებით უნდა ვიმსჯელოთ“, - ამბობს უოლსი.
ქულები რეალურად ნიშნავს იმას, თუ რა არის (ან არ არის) 100-ქულიანი ღვინო. კრიტიკოსების უმეტესობა თანხმდება, რომ მწარმოებლებსა და მომხმარებლებს მხოლოდ 90 ქულაზე მეტი ქულის მქონე ღვინო აინტერესებთ.
ჯეფორდი თვლის, რომ „ჩვენ ქულების ეპოქაში ვართ და ამ მომენტში ის ძალიან აღმავალია. რამდენადაც ქულების მზარდი ტალღა რეალობაა, ფართო კონტექსტის იგნორირება უაზრობა იქნებოდა. ბოლო 50 წლის განმავლობაში მეღვინეობა და მევენახეობა ნახტომებით განვითარდა. ტექნიკური ცოდნის, ხელსაწყოების და ოსტატობის ზრდა ნიშნავს, რომ გაცილებით ნაკლები „ცუდი“ ღვინო მზადდება.“
როგორც ჩანს, ყველა ზემოთ განხილულ საკითხთან დაკავშირებით კრიტიკოსებს ერთი, შეჯერებული აზრი და შეხედულება არ აქვთ, თუმცა ის უდავოა, რომ ქულებს ჯერ კიდევ აქვთ როლიც და მნიშვნელობაც. ღვინის სამყარო მუდმივად ვითარდება, და თუ არსებობს ერთი შეთანხმება ღვინის ყველა შემფასებელსა და კრიტიკოსს შორის, არის ის, რომ ერთადერთი, რისი განსჯაც ნამდვილად შეგვიძლია, ის ღვინოა, რომელიც ჩვენს ჭიქაშია. საბოლოოდ კი, როგორც რაიანი ასკვნის: „ეს ყველაფერი სუბიექტური და სალაპარაკოა“.
© ღვინის კლუბი/vinoge.com